بازدیدها: 3
آموزه های دینی زرتشت (نبی شناسی)
برای دریافت فهم درست از جایگاه نبی در آموزه های دینی زرتشت، تنها اطلاعات موجود در اوستا، همان مطالبی است که در رابطه با خود زرتشت بیان می شود. در حقیقت، در اوستای موجود، چه بخش گاهانی و چه غیرگاهانی آن خبری از حضور یا گزارشی درباره پیامبران دیگر، متقدم یا متأخر، یافت نمی شود. بنابراین، برای بررسی این موضوع باید شرح حال زرتشت مورد بررسی قرار بگیرد.
مدیوماه، اولین گرونده به زرتشت
پسر عمویی زرتشت، «مدیوماه» نام داشته و فروردین یشت درباره اش می گوید:
“اینک اشونی و فروشی «مدیوماه» پسر «آراستی» را می ستاییم که نخستین بار، گفتار و آموزش زرتشت را گوش فرا داد”. (یسنا، هات 51، بند 19)
در آن زمان گرویدن به کیش نو کم و کند و همچنین پر از دردسر و خطر بوده است. در یسنا می آید:
“اشونی نیک آگاه… به درستی زندگی می کند، گرونده خواستار یاری را… به گرمی بپذیرد. می تواند با خردمندی خویش او را بیاگاهاند و از گزند و خونریزی برهاند”. (یسنا، هات 46، بند 5)
از این رو زرتشت از تنگدستی و کم بودن پیروان خویش می نالد:
“می دانم چرا ناتوانم. از آن روی که خواسته ام ناچیز است و کسانم اندک شمار”.
زرتشت از ستم کاوی ها و کرپان ها (موبدان محلی و مدعیان کرامت) درباره خودش به اهورامزدا نیز شکایت می کند:
“ای مزدااهوره! پاک شناختم، آن گاه که «منش نیک» نزد من آمد و من نخستین بار از گفتار تو آموختم و دریافتم که بردن پیام تو به میان مردمان، دشوار است”. (یسنا، هات 43، بند 2)
آغاز گسترش آموزه های دینی زرتشت
زرتشت به سبب دشمنی آشنایان، وطن را ترک می کند. ساکنان دیار تازه، از او پذیرایی کرده و او را اکرام می کنند. نزد شهبانوی آن دیار «هوتوسا» می رود. هوتوسا آیین زرتشت را می پذیرد و در نهایت، او و همسرش گشتاسب به آیین او می گروند. از آن پس که به ظاهر، 42 سالگی زرتشت است، کیش نوین او رونق می گیرد و کارش ارزش می یابد.
جایگاه نبی در آیین زرتشت
در سرود های گاهانی، تنها زرتشت به عنوان پیامبر معرفی می شود و خبری از پیامبران پس از او نمی باشد. به مسئله آخرین پیامبر بودن او و ظهور نکردن پیامبری پس از او نیز اشاره نمی شود. با این وجود، زرتشت خود را نخستین فرد برای دین آموزی و پیامبری معرفی می کند.
زرتشت در یسنا می گوید:
“منم نخستین [کسی] که بدین کار [دین آموزی] برگزیده شده ام…”. (یسنا، هات 44، بند 11)
در گاهان از دیگر ویژگی های زرتشت نیز یاد می شود. نظیر این که:
او مردی است که به زبانی شیوا و بیانی دلپذیر آراسته می شود تا منظومه های ستایش «مزدا» و «اشه» را به گوش مردم برساند. (یسنا، هات 29، بند 4)… این سروده ها به گونه ای هستند که تا کنون به گوش کسی نرسیده اند.
زرتشت می گوید:
هر چند این سرود ها برای شیفتگان و لدادگان اهورامزدا خوشایند است اما برای رهروان راه دروغ، ناگوار و ملال آور می باشد. (یسنا، هات 31، بند 1)
زرتشت در راه رسالت خویش و در برابر سختی ها و مشکلات، آشکارا اعلام می کند، همچنان ثابت و استوار خواهد ماند و با همه توان به مبارزه با دشمنان «مزدا» خواهد پرداخت:
“منم سرود خوان که در [پیروی از] «اشه» پا برجا و استوارم”.
زرتشت، هدف از پیامبری اش را برقراری صلح و سازش بیان می کند. همچنین، نشان دادن راه اهورایی و مقابله با بازدارندگان گسترش راستی و درستی را بعنوان اهداف پیامبری خویش می داند. آرمان نهایی او آسایش و راحتی همه جهانیان از ظلم و ستم رهبران بداندیش و بدکنش است. (یسنا، هات 31، بند 4)
زرتشت از اهورامزدا می خواهد تا نیرویی به او ارزانی کند تا همه مردمان را به راه راست رهنمون سازد. (یسنا، هات 31)
کلام آخر
مری بویس بر این باور است که ایرانیان در گذشته علاقه ای به ثبت تاریخ نداشته اند. بویس همین امر را دلیل عدم وجود اطلاعات کافی در رابطه با شخصیت و زندگی زرتشت تصور می کند. با این وجود، می توان از کنار هم قرار دادن پاره ای از متون گسسته موجود به برخی احتمالات دست یافت. بر این اساس، زرتشت تنها پیامبری در میان پیامبران ادیان سازمان یافته است که روحانی نیز می باشد.
در سنین جوانی مکاشفه ای به او دست می دهد و اولین وحی را دریافت می کند. زرتشت بر اساس متون گاهانی اولین پیامبر بوده و آموزه های دینی او تعالیمی بدیع بوده اند. اما مشخص نیست که آیا پس از او نیز پیامبری می آید یا خیر. به هر ترتیب، آن چه که در سروده های گاهان مشهود می باشد، بیش از این نیست و غیر از آن نیز هر چه نگاشته شده، احتمالات و تصوراتی بیش نمی باشد.
موضوعات مرتبط:
آموزه های دینی زرتشت (بخش اول)
آموزه های دینی زرتشت (بخش دوم)
مانکجی لیمجی هاتریا، جاسوس انگلیس (بخش اول)
آموزه های دینی زرتشت (بخش سوم)
منابع:
کتاب “تاریخ کیش زرتشت”، جلد اول، نویسنده “مری بویس”، مترجم “همایون صنعتی زاده”
کتاب “پژوهشی در کیش زرتشت”، علی “اصغر منجزی”
کتاب”Zoroastrianism”، نویسنده “John Waterhouse”
