بازدیدها: 22
آیه 55 سوره مائده، مشهور به آیه ولایت یکی از ادله روشن قرآنی بر ولایت و امامت حضرت علی (ع) است. برای اثبات ولایت حضرت علی علیه السلام علاوه بر آیات، روایات متواتر فراوانی در منابع اسلامی وارد شده است. بسیاری از دانشمندان اهل سنت به شان نزول آیه ولایت در خصوص حضرت علی علیه السلام تصریح کرده اند. ابن تیمیه نخستین کسی است که با صراحت این شان نزول را منکر شده، ادعای اجماع بر کذب بودن آن را مطرح کرده است. با بررسی منابع اهل سنت در می یابیم که این ادعای ابن تیمیه صحیح نیست، بلکه اجماع بر صحت این شان نزول وجود دارد.
تضعیف دلالت آیه ولایت
- ابن تیمیه می گویـد: «بین (وِلایت) به کسـر واو و (وَلایت) به فتـح واو تفـاوت است، ولایتی که در این نصـوص آمـده، ضـد عـداوت است که به فتـح واو است نه به کسـر واو که به معنـاي امـارت است و این افراد نادان بین (وَلایت) و (وِلایت) تفاوتی نمی نهنـد. لفـظ ولی و ولایت غیر از لفـظ والی است، و چون آیه دربـاره ولایت تمـام مؤمنان است و همه مؤمنان ولایت به معناي امارت را ندارند، پس ولایت به معناي امارت نیست».[1]
پاسخ به شبهه ابن تیمیه
پاسخ اول: تفاوت معنای «وِلایت» و «وَلایت»
- طبق نظر برخی دانشمندان لغت و ادبیات، تفاوتی بین معنای «وِلایت» به کسر واو و «وَلایت» به فتح واو وجود ندارد؛ ماننـد فیومی، سیبویه، زجاج و فراء.
- فراء می گوید: «(ولایت) را به فتح واو و کسر واو در هر دو معناي دوستی و سرپرستی شنیده ایم».[2]
پاسخ دوم: تبادر
- تبادر در لغت به معنای شتافتن، پیشی گرفتن می باشد. « تبادر الی الذهن»، یعنی به خاطر آمد، به یاد آمد.[3]
- تبادر در اصطلاح عبارت است از: سبقت گرفتن معنی به ذهن هنگام شنیدن لفظ.[4]
- در بررسـی دلالت آیه ولایت بر امـامت حضـرت علی علیه السـلام ، اولین چیزی که به ذهن انسان می رسد همان معناي سـرپرستی است؛ هرچند به کمک قرائن و شواهد به ذهن نزدیک شود.
پاسخ سوم: روایات متواتر
- کلمه متواتر در لغت، به معنای پی در پی یا یکی پس از دیگری است.[5]
- روایت متواتر در اصطلاح علم حدیث «خبری است که سلسله راویان آن در هر طبقه به اندازه ای باشند که امکان توافق آنان برکذب به طور عادی محال باشد و خبر آنها موجب علم گردد.»[6]
- روایات متواتر بر این مطلب دلالت دارد که آیه، تنها مربوط به ولایت امیر المؤمنین علیه السـلام است.
- آیه ولایت هرگز ارتباطی به تمام مؤمنان ندارد تا به این جهت در معناي ولایت تصرف کنیم که شامل همه مؤمنان شود.
پی نوشت:
[1]. منهاج السنه، ج ،4ص 5 و 6
[2]. لسان العرب، ج ،15ص 407
[3]. لسان العرب، ابن منظور، واژۀ «بدر» ج۴، ص 48؛ المنجد فی اللغة و الاعلام، لویس معلوف، ذیل واژه «بدر»
[4]. کفایه الاصول، آخوند خراسانی، ص۲۹
[5]. مفردات الفاظ القرآن، راغب اصفهانی، ص 853
[6]. مقباس الهدایه، عبدالله مامقانی، ج 1، ص 89 – 90؛ الرعایه فی علم الدرایه، شهید ثانی، ص 28
منبع:
سلفی گری و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی
