حکم اعدام در شریعت کیش زرتشت
بازدیدها: 36
حکم اعدام در شریعت کیش زرتشت
شریعت، امری است که در اغلب ادیان، به ویژه ادیان الهی از جایگاه برجسته ای برخوردار می باشد. کیش زرتشت نیز از این امر مستثنی نیست. از این رو قطعاتی از اوستا به این موضوع مهم می پردازد. شاید بتوان گفت که شریعت کیش زرتشت عمدتاً در اوستای متأخر و در بخش وندیداد بیان می شود. بنابراین در این نوشتار لازم است برای بررسی حکم اعدام در شریعت کیش زرتشت، نگاهی اجمالی به بندهای وندیداد داشته باشیم.
وندیداد، کتاب شریعت
وندیداد یکی از پنج قسمت اصلی اوستاست که از مرگ ارزان (1) در آن سخن به میان می آید. اوستا به طور کلی از یسنا، ویسپرد، وندیداد، یشت ها و خرده اوستا تشکیل می شود. وندیداد آن بخشی از اوستاست که شریعت کیش زرتشت را شامل می گردد. این قسمت از اوستا 22 فصل می باشد که هر فصل، فرکرد نام دارد. مری بویس (بویس 1381) تألیف این بخش از کتاب اوستا را مربوط به عصر پارت ها می داند.
یکی از نقاط ابهام آمیز در اوستا این است که مشخص نیست، آیا وندیداد موجود در عصر کنونی، تمام آن شریعتی است که در زمان زرتشت وجود داشته، یا بخش هایی از آن از بین رفته است. به هر ترتیب، در این تحقیق، همین کتاب موجود مورد بررسی قرار می گیرد.
مرگ ارزان در شریعت کیش زرتشت
مرگ ارزان یا همان حکم اعدام در شریعت کیش زرتشت همچون اغلب ادیان الهی دیگر نیز وجود دارد. این مجازات برای برخی گناهان نابخشودنی در این دین بیان می شود. در وندیداد (وندیداد، فرگرد 15، بند 1) از پنج گناه کبیره سخن به میان می آید که ارتکاب آن ها مجازات مرگ را به دنبال دارد. این پنج گناه عبارتند از:
- تبلیغ آیینی جز دین زرتشت
- خوراک نامناسب به سگ دادن
- بدرفتاری با سگ
- نزدیکی با زن باردار
- نزدیکی با زن دشتان (2)
افزو براین، آن چه که از شریعت کیش زرتشت بر می آید این است که در آن زمان، مردم به امر کشاورزی و دامپروری تمایلی نشان نمی داند. از این رو زرتشت، قوانین سختی برای هدایت مردم به این سو وضع می کند.
بنابراین، در این کیش در باب ازدواج و تهیه مال، تأکیدهای بسیاری صورت می گیرد و کسی که تشکیل خانواده ندهد، با مجازات سختی مواجه می شود. به عنوان مثال در بند 50 از وندیداد می آید:
“هر آينه در اين گيتی جسمانی كس دانسته آن كار (بدون زن و خانواده و فرزند و مال ماندن) را بكند بايد استخوان بنديش با كارد آهن بريده شود. بلكه آن تن قابل مرگ و مستحق بيش از آن سزا است“.
همچنین در بند 51 می نویسد:
“هرآينه اگر در اين گيتی جسمانی كسی دانسته آن كار (بدون زن و خانواده و فرزند و مال ماندن ) را بكند، بايد با زنجير آهن استخوان بنديش را بسته بلكه آن تن قابل مرگ و مستحق بيش از آن سزا است“.
به دیگر سخن، یکی از علل اجرای حکم اعدام در شریعت کیش زرتشت، اجتناب افراد از امر ازدواج می باشد.
در جایی دیگر و در فرکرد 9، مجازات کسی بیان می شود که بدون آموختن طریقه صحیح غسل به غسل میت بپردازد:
” ای دادار سزای آن كه شريعت نياموخته غسل دهد چيست؟ پس اهورا مزدا گفت، مزداپرستان با زنجير او را به بندند… لباسش را بكنند و سرش را از پوس تا پوست (يعني تمام گردن را) ببرند و بدنش را به مخلوق لاش خور… كه بيش از همه لاشخور باشند از پرندگان و كركس بدهند“. (وندیداد، فرکرد نهم، بند 49)
بر این اساس، زمانی که غسال بدون آموختن طریقه غسل میت به این کار مبادرت نماید نیز مرتکب گناهی کبیره شده و مستحق اعدام است.
بنابراین، شریعت زرتشت نه تنها حکم اعدام را پدیده ای نابخشودنی نمی داند، بلکه در مواردی نیز به آن اهتمام داشته و دستور می دهد.
کلام آخر
به طور کلی، در وندیداد، روایت پهلوی، روایات داراب هرمزدیار، صد در بندهش و وِجَرکرد دینی، با انواع گوناگونی از مجازات های اعدام مواجه می شویم. در این کتاب ها از زنده پوست کندن، مثله کردن (3)، خرد کردن استخوان ها توسط اجسام سنگین، سر بریدن و وارونه دفن کردن مجرم به عنوان روش های اجرای حکم اعدام سخن به میان می آید.
شاید نتوان ادعا کرد که مجازات اعدام در شریعت کیش زرتشت، امری رایج می باشد اما به هر ترتیب، در موارد زیادی با چنین حکمی مواجه می شویم. اما توجه به این نکته ضروری است که امروزه این احکام به دلیل کهنگی شان مقبولیت نداشته و اجرا نمی شوند. دلیل این امر آن است که وندیداد، از جمله بخش های اوستای متأخر است و اغلب زرتشتیان، احتمال می دهند که در طول زمان، تحریف شده است.
اما سؤال اینجاست که چگونه می توان کتاب مقدسی را تحریف شده نامید و کماکان، تابع آن بود؟
پی نوشت ها:
1) مرگ ارزان در ادبیات دینی زرتشت به معنای حکم اعدام است.
2) منظور از زن دشتان در کیش زرتشت، زن حائض می باشد.
3) تکه تکه کردن بدن
منابع:
- لسانی، ا. (1331)، مجازات اعدام: مقررات کیفری در آیین زرتشت، کانون وکلا، شماره 32، ص 49-56
- حاجتی شورکی، م. (1397)، آیین زرتشت: شریعت محور یا شریعت گریز، نشریه معرفت ادیان، سال نهم، شماره سوم، پیاپی 35، ص 123-141
- بویس، م. (1381)، زردشتیان، باورها و آداب دینی آن ها، ویرایش دوم، عسکر بهرامی، م.ت.، تهران، انتشارات ققنوس، ص 125