بازدیدها: 18
کتاب ایقان بعد از کتاب اقدس مهم ترین کتاب بهائیان است. از نظر بهائیان ایقان، وحی و سخن خداوند می باشد. در چاپ های بعدی ، اصلاحات کتاب ایقان ، توسط بهاءالله (مؤسس فرقه بهائیت) و بعدها توسط بهائیان، انجام شد.
تفاوت های موجود در نسخه های ایقان
در یک دسته بندی کلی، تفاوت های موجود در نسخه های متعدد کتاب ایقان، به چهار گروه تقسیم می شود:
- حذف جایگاه میرزا یحیی صبح ازل (برادر بهاءالله و جانشین باب)؛
- تصحیح آیات نادرست نوشته شده از قرآن؛
- تغییر برخی کلمات و واژه ها؛
- تصحیح اشتباهات مربوط به ادبیات عرب؛
بررسی اصلاحات کتاب ایقان در چاپ های مختلف
در ادامه به ذکر نمونه هایی از موارد اصلاحات کتاب ایقان ، می پردازیم.
مورد اول: حذف جایگاه صبح ازل
از نظر ازلیان (پیروان صبح ازل) منظور از کلمات «مصدر امر» و «کلمه مسطور» در کتاب ایقان، «صبح ازل» می باشد. اما بهائیان (پیروان بهاءالله) با تأویل این کلمات به معنای مطلوب خودشان و بعدها با عوض کردن این کلمات، منظور و معنای آن را تغییر دادند.
به عنوان مثال در بخش های پایانی کتاب ایقان (نسخه خطی 1278ق و نسخه چاپی 1300ق) آمده است:
«… این عبد، در اول ورود این ارض، چون فی الجمله بر امورات محدثه بعد اطلاع یافتم، از قبل مهاجرت اختیار نمودم و سر در بیابان های فراق نهادم و دو سال، وحده، در صحراهای هجر به سر بردم…تا آنکه از مصدر امر حکم رجوع صادر شد. لابداً، تسلیم نمودم و راجع شدم…»
در ادامه می نویسد:
«… این عبد در کمال رضا، جان بر کف، حاضرم که شاید از عنایت الهی و فضل سبحانی، این حرف مذکور مشهور در سبیل نقطه و کلمه مسطور، فدا شود و جان دربازد و اگر این خیال نبود، فو الذی نطق الروح بأمره، آنی در این بلد توقف نمی کردم، و کفی بالله شهیدا…»
به نظر ازلیان، «مصدر امر» در جمله اول که پوزش بهاءالله را پذیرفته و دستور به بازگشت بهاءالله را به بغداد داده است، صبح ازل می باشد. اما بهائیان می گویند که «مصدر امر» خداوند است که با وحی خود از بهاءالله خواسته است که به بغداد برگردد.
در جمله بعد نیز، ازلیان «کلمه مستور» را به صبح ازل نسبت داده اند که بهاءالله حاضر بوده است جان خود را در راه او فدا کند.
به هر حال کلمه مستور، در چاپ 1310ق ، به کلمه علیا (منظور علیمحمد باب است) تغییر یافت. احتمالا این کار در راستای حذف رقیب مهمی مانند صبح ازل از جایگاه جانشینی علی محمد باب صورت گرفت.
مورد دوم: تصحیح آیات نادرست نوشته شده از قرآن
با وجود ادعای پیامبری و حتی خدایی بهاءالله، نداشتن علم به آیات قرآن شگفت آور است! این در حالی است که بهاءالله، گسترهی علم خود را، تسلط بر علوم مختلف و تمامی کتابها و نظرات دانشمندان می داند.
«انّا ما قَرَأنا کُتُبَ القَومِ وَ ما اطَّلَعنَا بِما عِندَهُم مِنَ العُلُومِ کُلَّما أرَدنَا أن نَذکُرَ بَیاناتِ العُلَماءِ وَ الحُکَماءِ…؛ (1) ما هرگز کتابهای این قوم را نمیخوانیم و از آنچه از علوم نزد ایشان است، به این وسیله آگاهی نمییابیم؛ بلکه هر زمان بخواهیم بر نظرات حکیمان و دانشمندان اطلاع یابیم، تمام آنچه در عالم وجود دارد و در کتابها و الواح مختلف آمده است، در لوحی در مقابل پروردگارت قرار میگیرد که ما آن را میبینیم و از روی آن مینویسیم».
با وجود این اشراف گسترده ای که بهاءالله ادعا می کند، در کتاب ایقان، بعضی از آیات اشتباه نوشته شده بود که در اصلاحات بعدی، تصحیح شدند.
به عنوان نمونه آیه: «هل ینظرون الا أن یأتیهم الله فی ظلل من الغمام» (2) به صورت اشتباه «یوم یأتی الله فی ظلل من الغمام» نوشته شده بود که در نسخه چاپی 1310ق اصلاح شد.
مورد سوم: تغییر برخی کلمات و واژه ها
در بین اصلاحات کتاب ایقان، بعضی از کلمات در چاپهای مختلف متفاوت آمده اند و تغییر کرده اند. به عنوان مثال کلمه «متوکلاً علی الله» که تا زمان نسخه سال 1300ق به این صورت نوشته شده بود، به «متوکلین علی الله» در نسخه چاپی 1310ق تغییر پیدا کرد.
مورد چهارم: تصحیح اشتباهات مربوط به ادبیات عرب
شیخ احمد شاهرودی در کتاب «ایقاظ النائمین» (بخش اقیانوس غلط! خداوندگار جعل!) می نویسد:
«… و از آن جمله، آخر آیات ایقان که به رعایت اتحاد قوافی و این که تمام از صیغه مفعول باشد، همه را بر وزن مفعول ریخته، مانند میطورا، مسیورا، مشروبا و مسلوکا به جای طایر و سایر و شارب و سالک به مناسبت آنکه آیه اولی از آن کتاب به صیغه اسم مفعول بوده (… فی سماء البیان مرفوعا) خواسته تا آخر به همین وزن بوده باشد!»
شیخ احمد شاهرودی در ادامه توضیحاتش درباره تصحیحات بعدی نوشته است: « در هر سه نسخه غلطات آخر آیات موافق یکدیگر مغلوطا نوشته شده بود تا اینکه در دو سال قبل، یک نسخه چاپی بدست آمد که معلوم می کرد، پیروان خیر خواهی کرده، عجز آیات را تغییر داده اند به گمان آن که نسخ خطی از میان برداشته می شود یا بتوانند سهو آن غلط را به کاتب نسبت دهند غافل از آنکه سهو کاتب در تمام عجز آیات و در تمام نسخ به یک منوال نمی باشد…»
سخن آخر
نکاتی که ذکر شد، گوشه ای از اشکالات دومین کتاب معتبر و مورد قبول بهائیان می باشد. در این متن، تنها به عنوان نمونه به اشکالات ظاهری و نگارشی آن اشاره شد. و قضاوت به عهده خواننده گرامی است که چگونه خداوند عالِم به علوم عالَم، از درست نوشتن یک کتاب عاجز است و پس از نوشتن کتابش مجبور می شود دست به اصلاح مطالب آن بزند!
پی نوشت:
- اسدالله مازندرانی، اسرارالآثار خصوصی، بیجا: مؤسسهی ملّی مطبوعات امری، 124 بدیع، ج 1، ص 191
- سوره بقره، آیه 210
