بازدیدها: 9
زمینه های پیدایش بابیت و بهائیت در ایران
فتنه بابیت و بهائیت در ایران، آشوب های فرهنگی و اجتماعی فراگیری را به دنبال داشت. این فتنه از مناطق جنوبی (بوشهر) آغاز شد و به سرعت در سرتاسر ایران گسترش یافت؛ امری که کاملاً در راستای اهداف کشورهای استعمارگر از جمله روس و انگلیس قرار داشت. در نتیجه فتنه مذکور از همان زمان آغاز پیدایش، مورد حمایت آن ها قرار گرفت. بنابراین، در بخش دوم و سوم مقاله «زمینه های پیدایش بابیت و بهائیت در ایران»، نقش روسیه تزاری و انگلستان به عنوان دو عامل از عوامل خارجی پیدایش و تداوم فرقه های بابیت و بهائیت مورد بررسی قرار گرفت. در بخش حاضر از این نوشتار نیز، تلاش می شود تا به نقش آمریکا در این رابطه پرداخته شود.
آمریکا به عنوان یکی از عوامل خارجی تداوم بابیت و بهائیت
بابیت اساساً در زمان ناصرالدین شاه به یک جریان تروریستی تبدیل شد. این جنبش در این دوران، دو بار قصد ترور ناصرالدین شاه را داشت که ناموفق بود. اما همین فرقه تروریستی که در زمان محمد شاه قاجار نیز با آشوب هایی که بوجود آورد، موجب کشته شدن هزاران نفر شد، در زمان حکومت پهلوی به دلیل وابستگی بسیار رضاخان و محمدرضا شاه به دول غربی، مورد حمایت و احترام آن ها قرار گرفت. از این رو، تشکیلات بهائیت در دوران پهلوی و با حمایت دولت های استعماری، در سال 1342 هجری شمسی بازسازی شد. از این زمان به بعد است که یک شورای رهبری به نام بیت العدل، مدیریت این سازمان را عهده دار می شود.
به طور کلی می توان گفت، علیرغم این که روسیه و انگلیس، بنیان گذار اصلی فرقه بابیت و بهائیت در ایران بودند، اما این آمریکا بود که پس از این که به جرگه کشورهای استعمارگر پیوست، به مهم ترین عامل در حفظ و گسترش این فرقه ها تبدیل شد. از این رو، از ابتدای قرن بیستم میلادی، هیئت اصلی بهائیت و سازمان اجرایی آن در آمریکا شکل گرفت. در حقیقت، مهد نظم اداری امرالله و مرکز سازمان دهی تشکیلات بهائی در این کشور قرار دارد. زمانی که عبدالبهاء (1) در اواخر عمر خویش به آمریکا سفر می کند، آن چنان مجذوب این کشور و ساکنان آن (عمدتاً سوداگران ماسونی) می شود که « نور انسانیت را در نهایت جلوه و ظهور در روی آنان مشاهده می کند». (2) همچنین در توصیف این کشور می گوید:
“ قطعه آمریکا نزد حق میدان اشراق انوار است…”. (3)
اما این شیفتگی به اینجا ختم نمی گردد. در دوران شوقی ربانی (4) که به عنوان جانشین عبدالبهاء انتخاب می شود، پای آمریکا بیش از پیش به عرصه حمایت از این فرقه باز می شود. روحیه ماکسول (5) و یک کشیش آمریکایی که در ظاهر به فرقه بهائیت گرویده بود، در این راه کمک زیادی به وی می کنند و زمینه بهره برداری از او و فرقه متبوعش در راستای اهداف استعماری آمریکا را فراهم می نمایند.
حمایت آمریکا از بهائیت تا بدان جا پیش می رود که در دوران پهلوی دوم (محمد رضا شاه)، بسیاری از مقامات کشوری از جمله رئیس دولت (هویدا) و برخی از وزرا از بهائیان یا افراد وابسته به این فرقه بوده اند. در حقیقت، آمریکا برای نفوذ بر دولت مردان ایرانی و تسلط بیشتر بر رویدادهای درون رژیم پهلوی، این افراد را که از اساس، شیفته غرب بودند، به خدمت می گرفت. جامعه بهائیت نیز که برای ادامه حیات، خود را نیازمند به حمایت های مداوم کشورهای غربی می دید، در این راه از هیچ خدمتی دریغ نمی کرد.
کلام آخر
حمایت های آمریکا از بهائیت، پس از سرنگونی رژیم پهلوی و برقراری نظام جمهوری اسلامی در ایران نیز ادامه داشت. در عصر کنونی، آمریکا با صدور قطعنامه هایی علیه ایران تلاش می کند تا ایران را مجبور به قبول و به رسمیت شناختن فرقه بهائیت سازد و از این طریق، نقش آن ها در پیش از انقلاب را بازسازی نماید.
موضوعات مرتبط:
زمینه های پیدایش بابیت و بهائیت در ایران (بخش اول)
زمینه های پیدایش بابیت و بهائیت در ایران (بخش دوم)
جاسوس روس و پیدایش بابیت و بهائیت
زمینه های پیدایش بابیت و بهائیت در ایران (بخش سوم)
پی نوشت ها:
1) عبدالبهاء، لقب عباس افندی، فرزند ارشد حسینعلی نوری (بنیان گذار بهائیت) است.
2) عبد البهاء، خطابات مبارکه، مصر، ج 1، ص 33.
3) آهنگ بدیع، سال هشتم (1332)، شماره ششم و هفتم، ص 103.
4) شوقی افندی ربانی، ملقب به ولی امرالله، نوه عباس افندی (فرزند ارشد حسینعلی نوری) است. وی نوه دختری عبدالبهاء و جانشین او به شمار می آید.
5) مری ساترلند ماکسول ملقب به روحیه و امة البهاء، همسر شوقی افندی است. پدر وی فردی اسکاتلندی و مادر او انگلیسی بود. روحیه ماکسول در آمریکا متولد شد و پس از ازدواج با شوقی ربانی به مقام ایادی امرالله رسید که مقام برجسته ای در فرقه بهائیت به شمار می آید.
منابع:
- رضانژاد، ع. (1382)، شیخیه بستر پیدایش بابیت و بهائیت، انتظار، شماره چهارم
- اسماعیلی، م. (1387)، انگلستان و گسترش فرقه بهائیت در ایران (با تأکید بر عصر پهلوى)، تاریخ پژوهان، شماره شانزدهم
- محمدی، ع. (1388)، بهائیت، تاریخچه، اعتقادات و وضعیت کنونی، مجله معارف، شماره شصت و نهم
- شکراللهی طالقانی، ا. (1386)، خشت اول: بازشناسی و بازخوانی اسناد و نسخه های توبه نامه
