بازدیدها: 20
زیارت اهل قبور بخصوص زیارت قبر رسول گرامی اسلام و اولیای الهی، امری مستحبی در میان مسلمانان است. که بر اساس آیات قرآن و روایات و سیره گذشتگان از دیر باز در میان مسلمانان رایج بوده است. علمای اهل سنت نیز با گرایشهای گوناگون زیارت قبور را جایز میدانند. و به زیارت قبر شریف پیامبر صلی الله علیه و آله، تاکید بیشتری دارند. حتی برخی زیارت مرقد شریف پیامبر صلی الله علیه و آله را واجب می دانند. در نزد شیعان نیز زیارت اهل قبور از ارزش والایی برخوردار است.
1- فطرت انسان
- از جمله دلایل مشروعیت زیارت اهل قبور فطرت انسان است.
- انسان ها در طول تاریخ به جهت میل باطنی به این عمل رغبت دارند.
- اسلام دین فطرت است و احکام آن موافق با فطرت بشری است.
- شریعت، انسان را به سمت فطرت هدایت می کند، پس می توان نتیجه گرفت زیارت اهل قبور مشروع است.
2- قرآن و زیارت اهل قبور
- آیات مختلفی از قرآن کریم وجود دارد که، حکم جواز زیارت اهل قبور از آن به دست می آید، به عنوان مثال:
- آنجا که در مورد کیفیت بزرگ داشت اصحاب کهف برخی از مردم گفتند: «باید گرد آن ها حصار و بنایی بسازیم. و برخی خواستند تا برای آن ها مسجدی بنا کنند».[1] مفسـرین می گوینـد: «واضح است که پیشنهاد مسجد به این جهت است که به طور مدام بر آن وارد شده تا مرقد اصحاب کهف مزار مردم گردد».
- مثال دوم؛ خداوند متعال در سوره احزاب پیامبر صلی الله علیه وآله را از حضور بر سر قبر منافقین نهی می کند: «وَلَا تَقُمْ عَلَىٰ قَبْرِهِ»؛ «در کنار قبر یکی از منافقین توقف نکن».[2] این آیه درصـدد شکسـتن شخصـیت منـافقین است و پیامبر صـلی االله علیه وآله را از حضـور در هنگـام دفن منـافق، یـا توقف هنگـام زیارت قبور، منع کرده است. بیضاوي در «انوار التنزیل»[3]، آلوسی در «روح المعانی»[4] و دیگران نیز به این نکته اشاره کرده انـد که مراد از این آیه، نهی از توقف در کنار قبر منافق هنگام دفن، یا براي زیارت است.
3- احادیث زیارت اهل قبور
- پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله به زیارت قبور سفارش نموده است.
- خود ایشان نیز به زیارت اهل قبور می رفت تا جایز بودن آن ثابت شود.
- بریده اسلمی از رسول خدا صلی االله علیه وآله نقل می کند که فرمود: «من شما را از زیارت قبور نهی کردم، ولی به محمد اجازه داده شد تا به زیارت قبر مادرش برود. شـما نیز قبور را زیارت کنید؛ زیرا شـما را به یاد آخرت می اندازد».[5]
- از انس نقـل شـده که پیامبر صـلی االله علیه وآله فرمود: «همانـا مـن شـما را از زیـارت قبـور نهی کردم. ولی الان هر کس که خواست قبري را زیارت کند مانعی ندارد. زیرا این عمل باعث رقت قلب می گردد و اشک را جاري می سازد و به یاد آخرت می اندازد. ولی چیزي که موجب خشم خدا می گردد را نگویید».[6]
- ابوهریره از پیامبر صـلی االله علیه وآله، نقـل کرده که فرمود: «هیچ بنده اي نیست که بر قبر شـخص مسلمانی مرور کند که او را در دنیا می شناخته است و بر او سلام کند جز آن که آن شخص او را شناخته و جواب سلام او را می دهد».[7]
- عـایشه از پیامبر صـلی االله علیه وآله، نقـل کرده که فرمود: «هیـچ کس نیست که به زیـارت قـبر برادر مـؤمن خـود برود و نزد او بنشـیند جز آن که آن مؤمن بـا او انس گرفته و جواب سلام او را می دهد تا این که از نزد او برخیزد».[8]
4- زیارت اهل قبور در سیره گذشتگان
- با رجوع به سـیره صـحابه، تابعین و علماي امت اسـلام پی می بریم که زیارت اهل قبور سیره همه آنان بوده است.
- حـاکم نیشـابوري به سـند خود نقـل می کنـد: فـاطمه زهرا علیها السـلام، در زمان حیات پـدرش روزهاي جمعه به زیارت قبرعمویش حمزه بن عبدالمطلب می رفت و در آنجا نماز می خواند و گریه می کرد».[9]
- خباب ابن ارت – که از سابقین در اسـلام است – با امام علی علیه السـلام، در کوفه بود، به جهت مرض سختی که داشت با امام علی علیه السلام»، در جنگ صفین شرکت نکرد. وقتی امام از صفین برگشت و خبر وفات او را شنید بر سر قبر او حاضر شد و او را زیارت نمود.[10]
- بیهقی به سـند خود از ابی محمـد بن منکـدر نقل کرده که گفت: «جابر را دیـدم؛ در حالی که در کنار قبر رسول خدا صـلی االله علیه وآله، بود و چنین گفت: از رسول خدا صـلی االله علیه وآله، شـنیدم که می فرمود: «ما بین قبر من و منبرم باغی از باغ هاي بهشت است».[11]
- ابن ابی ملیکه می گویـد: «روزي عایشه وارد قبرسـتان شـد. به او گفتم: به چه جهت وارد قبرسـتان شده اي؟ گفت: به خاطر قبر برادرم عبـدالرحمان، گفتم: مگر پیامبر صـلی االله علیه وآله، از زیارت قبور نهی نکرده است؟ گفت: چرا قبلا نهی کرده بود، ولی سپس به آن امر نمود».[12]
- محب الدین طبري نقل می کند که: «در سـفري عمر با عده اي از اصحابش به حج رفتند، در بین راه پیرمردي به او استغاثه کرد. پس از بازگشت به آن محل از احوال آن پیرمرد سؤال نمود. گفتند: از دار دنیا رفته. راوي می گوید: عمر را دیدم با سرعت به طرف قبر او آمد و در آنجا نماز خواند و سپس قبر را در بغل گرفت و گریه کرد».[13]
5- اجماع مسلمین
قسـطلانی و زیارت اهل قبور
- «مسـلمانان اجمـاع بر زیارت اهل قبور دارنـد. و ظـاهریه آن را واجب می داننـد».
- «زیـارت قبر پیامبر صـلی االله علیه وآله، به دلیـل عام و خاص مطلوب می شمارد».
- «زیارت قبور به جهت روایات وارد شده است».
- «زیارت قبور تعظیم است و تعظیم پیامبر صـلی االله علیه وآله، واجب می باشد. به همین جهت، برخی از علما گفته اند در استحباب زیارت پیامبر صلی االله علیه وآله، بین مردان و زنان فرقی نیست».[14]
قاضـی سـبکی و زیارت اهل قبور
- «بدان که علما بر استحباب زیارت اهل قبور اجمـاع کرده انـد، بلکه برخی از ظـاهریه قائـل به وجوب آن به جهت حـدیث مـذکور شـده انـد».[15]
پی نوشت:
[1]. سوره کهف، آیه 21
[2]. سوره توبه، آیه 89
[3]. انوار التنزیل، ج ،1ص 416
[4]. روح المعانی، آلوسی، ج ،10ص 155
[5]. صحیح مسلم، ج2 ص366 ح107کتاب الجنائز
[6]. مستدرك حاکم، ج1 ص 375
[7]. اهوال القبور، ابن رجب حنبلی، ص 142
[8]. همان، ص143
[9]. .مستدرك حاکم، ج1ص533ح 1396
[10] .اسد الغابه، ابن اثیر، ج2 ص 143
[11]. شعب الایمان، احمد بن حسين بيهقى، ج3، ص 491
[12]. مستدرك حاکم، ج، 1ص ،532ح 1392
[13]. الریاض النضره، المحب الطبري، ج 2ص 3
[14]. المواهب اللدنیه بالمنح المحمدیه، قسطلانی، ج ،3ص 405
[15]. شفاء السقام، تقیالدین سُبکی، ص 184
منبع: سلفی گری، وهابیت و پاسخ به شبهات، علی اصغر رضوانی
