بازدیدها: 20
منجی در آیین زرتشت
همه ادیان الهی بر این باورند که هر گاه بشر دچار انحطاط اخلاقی و معنوی شود، رو به هلاکت می گذارد. از این رو، امید بر این را که در کشاکش این سیه روزی و آشوب زمان، شخصیتی نجات دهنده ظهور نماید، رواج می دهند. در آیین زرتشت نیز اعتقاد به منجی آخرالزمان از عقاید راسخ می باشد. منجی شناسی در آیین زرتشت، حول محور ابرمردانی پارسا، دانشمند و اصلاح گر است که از آن ها با نام «سوشیانت» یاد می شود. این ابرمردان، یاور آیین راستی بوده، جامعه را از پلیدی و ستم رهانیده و به راستی و درستی رهنمون می شوند.
تولد موعودهای مزدیسنا
در اساطیر زرتشتی، عمر جهان دوازده هزار سال تعیین می شود و به چهار دوره متوالی سه هزار ساله تقسیم میگردد:
-
دوره سه هزار ساله اول
در این دوره، آفریدگان از اهورامزدا پدید می آیند و در حالتی روحانی و مینوی قرار می گیرند. بدین معنا که در جهان برین، بیاندیشه، بیجنبش و لمس ناشدنی می باشند.
-
دوره سه هزار ساله دوم
در دوره دوم، مینو به گیتی تبدیل می شود و عالم روحانی به حالت مادی و جسمانی مبدل می گردد. آفریدگان در این دوره در روی زمین و بدون گناه و در حالت بهشتی به سر میبرند. اهریمن، جهان روشنایی و بهشتی را از پایین سوراخ کرده، وارد آن میشود.
-
دوره سه هزار ساله سوم
با ورود اهریمن، دوره سه هزار ساله سوم آغاز می گردد. کیومرث، نخستین مرد که گاوی نیز همراه او است، بر اهریمن چیره میشود. آن دو، هنگام مرگ، نطفههای خود را بیرون میریزند. از نطفههای کیومرث، نخستین جفت انسان، مَشیک و مشیانه، و از نطفههای گاو، نخستین چارپایان پدید میآیند. سه هزار ساله سوم، در واقع دوران آمیختگی و کشمکش دائم انسانها و قوای اهریمن است. در پایان این دوره، زرتشت متولد میشود.
-
دوره سه هزار ساله چهارم
با تولد زرتشت، سه هزار ساله چهارم آغاز میشود. «در مدت سه ماه، زرتشت با همسر خود نزدیکی کرده و هربار که آن زن برخاستی برفتی و در آب دریاچه کیانسیه نشستی، و سر و روی شستی و منی در آب رها کردی، اهورامزدا تعداد 99.999 فروهر نیکان را بر آن منی موکل کرد تا آن را زنده نگاه دارند». (ر.ک: بندهش، ص210؛ مینوی خرد، ص 87)
در کتابهای روایی پهلوی آمده است که پس از هزار سال از زمان زرتشت، دختری از نژاد پاکان وارد دریاچه کیانسیه شده، غسل خواهد کرد. او از نطفه زرتشت، باردار شده و بدین ترتیب رهاننده و منجی نخستین، هوشیدر یا اوخشیت ارته، متولد میشود. هزار سال متعلق به او است. همین اتفاق در پایان هر هزار سال روی میدهد و دو نفر دیگر به ترتیب متولد میشوند. (دینکرد، کتاب هشتم، فصل 14 قطعات 12 – 14)
منجی در آیین زرتشت از یک نظر در سه نفر خلاصه می شود:
- 1. اوخشیت ارته، کسی که قانون مقدس را میپروراند؛
- 2. اوخشیت نمنگه، کسی که نماز را بر پای میدارد؛
- 3. استوت ارته، کسی که همه از پرتو او به زندگی فنا ناپذیر میرسند؛
در کتابهای روایی پهلوی، نخستین موعود یا همان اوخشیت ارته را هوشیدر یا خورشیدرمی نامند. دومین موعود، اوخشیت نمنگه را هوشیدرماه یا خورشید ماه خوانده می شود. برای پرهیز از اشتباه نام این دو، واژه «بامی» را به دنبال نام موعود نخست افزوده اند:
هوشیدربامی، به معنای فروزنده، تابنده و درخشان است.
برخی مؤلفان، نخستین موعود را هوشیدربامی، دومین را هوشیدرماه، و سومین را سوشیانت نامیدهاند.
با این وجود، این تنها یک تعریف از تعاریف موجود پیرامون سوشیانت است. سوشیانت، از یک منظر که مبتنی بر متون پهلوی است، در این سه شخص خلاصه می شود. حال آن که در اوستای متقدم و متأخر، به شخصیت خود زرتشت و یا به موبدان و پاکان دین اشاره دارد. بدین معنا که تعریفی روشن در این زمینه یافت نمی شود.
در چند قسمت از اوستا از این سه تن ستایش نیز شده است؛ از جمله:
“ما میستاییم فروهر مقدس درگذشتگان پاکدین را و فروهرهای پاکدینانی که در حیات هستند و فروهرمردانی که هرگز متولّد نشدند و سوشیانتهایی که نوکنندة جهان خواهند بود”. (یسنا 24، بند 5)
“فروهر پاکدین اوخشیت ارته را میستاییم… اوخشیت نمنگه را میستاییم… استوت ارته را میستاییم”. (فروردین یشت، قطعه 128)
ویژگیهای عمده منجی در آیین زرتشت عبارت است از:
خردمندی، نیکوکاری، سودرسانی به همه موجودات، غلبه بر خصومت دیوها و مردم، پاک کردن جهان از دروغ، ستایش پروردگار و آراستن عالم معنوی.
ادامه دارد…
موضوعات مرتبط:
منجی در آیین زرتشت (بخش چهارم)
منابع:
– منجزی پور، ع. (1384)، پژوهشی در کیش زرتشت، انتشارات زمزم هدایت، چاپ اول، قم، ص 55-57
– سپهری، م. (1383)، نجات بخشی در آیین زرتشت، قبسات، شماره سی و سوم
