بازدیدها: 7
منجی در آیین زرتشت
به طور کلی، واژه سوشیانت در گاهان، از مفهومی گسترده برخوردار است. سوشیانت ها در گات ها به بزرگانی اشاره دارد که در راه نیکی و راستی قدم بر می دارند و با پیروی از آموزه های زرتشت، مردم را رهبری می کنند. در نهایت نیز رهبری آن ها، صلح و آشتی را به ارمغان می آورد. در عصر حاضر، درک رایج از مفهوم منجی در آیین زرتشت، بیشتر مربوط به اوستای جدید است. البته چنین نیست که بتوان ادعا کرد در گات ها، هیچ گونه اشاره ای به این موضوع نمی شود، اما می شود گفت، نوع بیان آن و اساطیر و داستان هایی که نقل می شود، ابداعاتی جدید به حساب می آید.
ارائه تعریفی دقیق برای منجی و سوشیانت در بافت متون زرتشتی امری بسیار دشوار به نظر می رسد. سوشیانت متون گاهانی با سوشیانت اوستای متأخر، تفاوت هایی فاحش دارد. به طور کلی، در اوستای متقدم و متأخر نمی توان توضیحات جامع و یا روشنی در رابطه با سوشیانت و عقیده به منجی در آیین زرتشت بدست آورد. برای دریافت اطلاعات بیشتر، نیاز است تا متون پهلوی مورد بررسی قرار گیرد. در حقیقت، آن چه که قابل انکار نیست، این است که داستان های موجود پیرامون زادگاه سوشیانت، مادران سوشیانت ها و گزارش هایی از این قبیل، ساخته و پرداخته موبدان، قرن ها پس از زرتشت می باشد. با این وجود، باز هم نمی توان گفت که اجماع نظر یا قطعیتی در این زمینه وجود دارد؛ چرا که برخی معتقدند، سوشیانت ها، همان پارسایان آیین زرتشت هستند. این در حالی است که دسته ای دیگر، مراد از سوشیانت را اشاره به خود زرتشت می دانند. در نهایت نیز دسته ای، سوشیانت را به عنوان سومین فرزند زرتشت یا همان آخرین منجی معرفی می کنند.
یاران سوشیانت
در متون پهلوی مزدیسنایی از دو نوع یار برای منجی در آیین زرتشت یاد می شود:
- یارانی که در عصر ظهور زندگی میکنند. یاورانی که در زمانهای سابق رحلت کردهاند، و هنگام ظهور منجی، زنده شده، او را یاری خواهند می کنند.
- دسته دوم «جاودانیها» نام دارد. در این دسته، شماری افراد، یلان و پهلوانان تاریخی در جایگاه یاوران سوشیانت قرار می گیرند. شمار این افراد را پانزده مرد و پانزده زن می دانند، اما با احتساب زرتشت، از چهارده مرد یاد می کنند. در حالی که یک مرد و پانزده زن به نام خوانده نمی شوند. (مینوی خرد، فصل 27، قطعات 59 – 63، بندهش ایرانی، ص 128؛ اوستا، فروردین یشت، بندهای 120 – 143)
این جاودانیها در هزاره سوشیانت پدید آیند و رستاخیز برانگیزانند و جهان جاودانی را بیارایند. به تصریح اوستای نو و متون پهلوی، ابدان گنهکاران و “مجرمان خطرناک چون منافقان و همجنس بازان، دوباره زنده نخواهد شد. امّا پرهیزگاران به زمین بازآیند نه به آن چهره که درگذشتهاند و نه از آن آمیزه که پیش ساخته شدند؛ بلکه موجودات مادی از گل روشن و بدون تاریکی، آب بدون زهر، آتش بدون دود، و باد خوشبوی ساخته باشند”. (دینکرد، کتاب هفتم، ص 214)
خصوصیات یاران منجی
این افراد از ویژگی های زیر برخوردار می باشند:
نیک اندیش، نیکگفتار، نیککردار، هرگز سخن دروغ بر زبان نیاورند. قول خود را نمیشکنند و عفریت خشم از آنان میگریزد. (اوستا، زامیادیشت، قطعه 95).
در یسنای 48، بند 12 می آید:
“ای مزدا، آنان سوشیانت های کشورها خواهند بود که با اندیشه نیک از شناخت تو با کردارهای [الهام گرفته از] راستی آموزش تو پیروی می کنند. زیرا آنان دفع کنندگان دیو خشم آفریده شده اند”.
همچنین، در یسنای 48، بند 9 می آید:
“ای مزدا، کی خواهم دانست که تو با راستی بر چیزی که بیم آن مرا می ترساند احاطه داری؟ همانا بگذار، فرمان اندیشه نیک به من گفته شود. باشد که سوشیانت بداند پاداشش چگونه خواهد بود”.
افزون بر این فرشتگان مقرب الاهی، هفت امشاسبند نیز در جایگاه یاوران سوشیانس مطرح شدهاند. (اوستا، هفتن یشت کوچک، قطعه 12)
نشانههای ظهور
از نشانههایی که برای قیام منجی در آیین زرتشت ذکر می کنند میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:
- 1. گرفتاری پیروان آیین مزدیسنا به مصیبت و تنگنا (اوستا، فروردینیشت، قطعه 146)؛
- 2. تغییر نور خورشید و وقوع زمین لرزه ها (یادگار جاماسب، ص 117)؛
- 3. بروز طوفان ملکوش و یخبندان هولناک (تفسیر پهلوی، فرگرد 2، فقره 22)؛
- 4. اصولاً وقایع دوران دو موعود نخستین یعنی هوشیدربامی و هوشیدرماه از جمله علایمی است که پیش از ظهور منجی نهایی به وقوع خواهد پیوست.
- 5. ظهور ضحاک یا اژدهاک در پایان هزاره هوشیدرماه (بندهش هندی، فصل 26)؛
- 6. سقوط یک شهاب یا ستاره به نام «جوزهرمار» بر زمین که مردم، آن را آتشین میبینند (بندهش هندی، فصل 26)؛
- توقف خورشید میان آسمان به مدّت سی روز (پورداود، همان: 46).
ادامه دارد…
موضوعات مرتبط:
آموزه های دینی زرتشت (بخش اول)
آموزه های دینی زرتشت (بخش دوم)
آموزه های دینی زرتشت (بخش سوم)
منجی در آیین زرتشت (بخش چهارم)
منابع:
– منجزی پور، ع. (1384)، پژوهشی در کیش زرتشت، انتشارات زمزم هدایت، چاپ اول، قم، ص 55-57
– سپهری، م. (1383)، نجات بخشی در آیین زرتشت، قبسات، شماره سی و سوم
– آژیر، ا. (1385)، منجی باوری در گات های زرتشت؛ همه؛ سودرسانندگی اشاباوران، نامه حکمت، شماره هفتم، ص 145-168
– رضایی باغ بیدی، ح. (1377)، سوشیانت در اوستا، مقالات و بررسی ها، دفتر شصت و چهارم، زمستان، ص 103-113
