بازدیدها: 10
احمد بصری در ادعای باطل خود، مهدویت و قائمیت را از امام مهدی(علیه السلام) سلب کرده و خود را مهدی اول و قائم آل محمد(صل الله علیه و آله) دانسته و می گوید:
«القائم هو المهدی الاول و لیس الامام المهدی(علیه السلام)»(1)
قائم همان مهدی اول است، نه امام مهدی(علیه السلام).
در پاسخ به این ادعای باطل، نخست مسأله شخصیه بودن مهدویت برای امام مهدی(علیه السلام) مورد بررسی قرار می گیرد:
مهدی دراصطلاح روایی
مَهدی، اسم مفعول ثلاثی مجرّد از ریشه هَدَی به معنای هدایت شده است.
چنانچه ابن اثیر در نهایة آورده است: «مهدی یعنی آن کس که خدا، به راستی وی را به راه حق برده است».(2)
همچنین در کتاب مجمع البحرین و مطلع النیّرین به همین معنا اشاره کرده و گفته است: «مهدی کسی است که خدایش به سوی حق ره نموده است».(3)
این اسم، در اصطلاح روایی، معنای خاص خود را داشته و حاکی از وجود شخصیت های هدایت شده ای است که از آنان با عنوان «مهدی» یاد می شود.
با توجه به روایات معصومین(علیه السلام) همه امامان در عصر خود، مهدی بوده و به عنوان حجّت و فرستاده خداوند، مردم را هدایت می کردند.
چنانچه امیرالمؤمنین علی(علیه السلام) خطاب به سلیم بن قیس هلالی فرمود:
«یَا سُلَیْمُ إِنَّ أَوْصِیَائِی أَحَدَ عَشَرَ رَجُلًا مِنْ وُلْدِی أَئِمَّةٌ هُدَاةٌ مَهْدِیُّونَ» (4)
ای سلیم! همانا اوصیاء من یازده نفر از فرزندانم هستند که تمامی آنان امامان هدایتگر و مهدی هستند.
اما آنچه در این جا مورد بحث می باشد، اشاره اجمالی به مسأله شخصیّه بودن مهدویت امام دوازدهم(علیه السلام) در عصر حاضر است که روایات متعددی بر آن تصریح کرده‌اند.
مهدی در عصر حاضر
در عصر حاضر، لقب «مَهدی» مختص امام دوازدهم(علیه السلام) می باشد. تمامی روایاتی که پیرامون ظهور حضرت صادر شده اند تصریح به امام دوازدهم(علیه السلام) دارند که شامل عناوین زیر می باشند:
- الْمَهْدِی مِنْ آلِ مُحَمَّد(5)
- الْقَائِمُ الْمَهْدِی(6)
- مَهْدِیُ هَذِهِ الْأُمَّة(7)
- مُحَمَّدُ بْنُ الْحَسَنِ مَهْدِیُ الْأُمَّة(8)
- مَهْدِیُ أُمَّتِی(9)
- الْمَهْدِیَ(10)
- مَهْدِیَ(11)
به عنوان مثال در روایتی آمده است:
پیامبر اکرم(صل الله علیه و آله) فرمود: امامان بعد از من دوازده هستند که نه امام از فرزندان حسین(علیه السلام) بوده و نهمین آنان مهدی آنها است. (12)
محل تولد مهدی، سامراء یا مدینه؟
بر اساس روایات و اجماع علمای شیعه، محل ولادت امام مهدی(علیه السلام) در سامراء بوده است.
اما یک روایت در منابع اهل سنت، زادگاه آن حضرت را مَدینه معرفی کرده است.
انصار احمد بصری بر این باورند که در آن روایت مدینه را باید مُدینه خواند که آن هم دلالت بر محل ولادت احمد الحسن بصری از روستای مُدینه دارد.
در روایتی از منابع اهل سنت آمده است که:
«الْمَهْدِیُّ مَوْلِدُهُ بِالْمَدِینَةِ ، مِنْ أَهْلِ بَیْتِ النَّبِیِّ(صَلَّى اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ) ، وَاسْمُهُ اسْمُ نبیّ…»(13)
محل تولد مهدی مدینه و از اهل بیت نبی(صل الله علیه و آله) بوده و اسمش اسم نبی است.
در پاسخ به ادعای مهدویت احمد بصری بر اساس حدیث تولد مهدی از مدینه، ابتدا این حدیث مورد بررسی قرار می گیرد.
بررسی روایت تولد مهدی از مدینه
این حدیث از طرق عامه در کتاب الفتن نعیم بن حماد نقل شده و مورد پذیرش نمی‌باشد.
لذا به برخی از دلایل بی اعتبار بودن این کتاب اشاره می گردد:
الف. به شهادت رجالیون اهل سنت، ابن حماد علاوه بر ارتکاب اشتباهات روایی متعدد، احادیثی نادرست نقل نموده و گاه جعل روایت نیز هم کرده است.(14)
ب. نسبت این کتاب به مؤلف قطعی نبوده و محدثان و رجالیون قدیمی اهل سنت از چنین کتابی یاد نکرده اند.
ج. در این کتاب روایاتی نقل شده است که ساختگی بودن آن آشکار است. به عنوان نمونه در روایتی آورده است: علی(علیه السلام) فرمود با معاویه مبارزه نکنید زیرا به هر حال امیری نیکوکار یا فاجر لازم است.(15)
علاوه بر تمامی این اشکالات، چنانچه روایتی که از طرق عامه صادر شده است با روایت صحیحی که از طرق خاصه(شیعه) صادر شده متعارض باشد، ترجیح با روایت شیعه است.
روستایی به نام المُدینه
از حدود هزار سال پیش، به مجموعه ای از چند روستا(16) در شمال بصره عراق «الجزائر» گفته می‌شد که از جمله آنها روستای «الهویر» و «المُدینه» است. محل تولد و زندگی احمد اسماعیل بصری روستای الهویر است که در چهار کیلومتری روستای المُدینه قرار گرفته و حد فاصل بین روستای الهویر و روستای المُدینه را دجلة البصرة قرار دارد.
- دلیلی بر این سخن وجود ندارد که احمد بصری را متولد مُدینه دانست و روایت مذکور را به او تطبیق داد.
- با توجه به مهدویت شخصیه که منطبق بر امام دوازدهم شیعیان می باشد، ادعای مهدویت احمد بصری رد خواهد شد.
پی نوشت:
(1). المتشابهات، ج4، ص44، سئوال 144.
(2). النهایه فی غریب الحدیث و الأثر، ج 4، ص 244.
(3). مجمع البحرین و مطلع النیّرین، ج1، ص 475.
(4). کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج2 ؛ ص824.
(5). غیبة نعمانی،ص264.
(6). همان، ص146.
(7). همان، ص81.
(8). کتاب سلیم بن قیس الهلالی، ج2، ص763.
(9). همان، ص 910.
(10). کمال الدین و تمام النعمه، ج1، ص260.
(11). کافی، ج1، ص244.
(12). کفایة الأثر فی النص على الأئمة الإثنی عشر، ص23.
(13). التشریف بالمنن فی التعریف بالفتن، ص154.
(14). تهذیب الکمال، ج29، ص476.
(15). الفتن، ص80، ح 305
(16) روستاهای: الهویر، المُدینه، الســـوق، الجزره، البـوشاوی، الکصوان، الحسیـن، الخلیفة، الفرج، السـواد، الســعید، الیعقـوب، البدران، المویل، المیرعثمان، النصیری، الشـروق، العلوان، العبارة، الحیادر، نهرصالح، المعبر، العلـی، الشاهین، الحاج حمدی، البوحلوة، البوغزلان، الجیبوت، الســودان، الجلال، الجنانیة، الوحیــد، الجدیع، الحدادیة، العبـاس، السلیم، بـاهله، بنی منصور.
منبع: درسنامه نقد و بررسی جریان احمد الحسن بصری، علی محمدی هوشیار، قم، انتشارات تولی، 1397
