بازدیدها: 9
نبوت در بهائیت
برای شناخت جایگاه نبوت در بهائیت، توجه به این نکته ضروری است که بهائیان، بجای استفاده از لفظ «نبی» برای اشاره به میرزا حسینعلی نوری (1) از اصطلاح «مظهر امر» استفاده می کنند. بر همین اساس است که واژه «نبوت» در مکتوبات و آثار آن ها کم تر به چشم می خورد. در مقابل، اصطلاح «مظهریت» بسیار به کار می رود. در حقیقت باید گفت، حسینعلی نوری از این که «نبی» خوانده شود، ابا داشت. (2)
فرضیه مظهریت در بابیت و بهائیت
«مظهریت» از ابتکارات علی محمد شیرازی (3) است. اگر چه رهبران بهائیت و بابیت، حقیقت نبوت و مظهریت را در ظاهر یکی می دانند (4)، اما به طور کلی، برداشت بهائیت از نبوت، با آن چه که در اسلام از آن قصد می شود، تفاوت چشم گیری دارد.
در نگاه بابیت و بهائیت، هستی از سه عالم تشکیل می شود:
- حق
- امر
- خلق
علیمراد داودی از محققین برجسته بهائی این تقسیم بندی را این گونه توضیح می دهد که، منظور از عالم حق، ذات الهی است. این عالم دور از دسترس است و قابل شناختن نیست. افزون براین، به دلیل جایگاه والای این عالم، هیچ رابطه ای بین آن و جهان هستی وجود ندارد.
اما با تجلی حق، عالم امر و سپس به دنبال آن، عالم خلق شکل می گیرد. بر این اساس، تمامی مخلوقات و کائنات، مظهر تجلی پروردگار هستند و از این لحاظ، فرقی بین آن ها وجود ندارد، مگر تفاوت در حدود این فیض وجودی یا اختلاف در مراتب این تجلی (5).
به بیانی روشن تر، تک تک انسان ها و موجودات عالم، مظهر وجود خداوند متعال هستند. اما در این میان، برخی از انسان ها، به دلیل مراتب وجودی بالاتری که از آن برخوردارند (مثلا به دلیل عمل به شریعت)، بیشتر از دیگران، مظهر تجلی پروردگار عالم هستند.
در این نگاه، انسان های کامل، یعنی پیامبران الهی صاحب شریعت، از بالاترین مراتب تجلی بهره می برند. به همین دلیل، همه تدابیر خداوند در رابطه با عالم هستی، از طریق این افراد انجام می شود. بر این اساس، «مظهر امر» یا همان انسان کامل، به دلیل برخورداری از بالاترین مراتب تجلی اسماء و صفات الهی، به جای حق تعالی عهده دار تدابیر و امورات عالم می شود. از این رو حسینعلی نوری در این رابطه می نویسد:
” و ایشان اند مظاهر جمیع صفات ازلیه و اسماء الهیه. و ایشان اند مرایایی که تمام حکایت می نمایند و جمیع آن چه به ایشان راجع است فی الحقیقه به حضرت ظاهر مستور راجع [است]، و معرفت مبدأ و وصول به او حاصل نمی شود، مگر به معرفت و وصل این کینونات مشرقه از شمس حقیقت“. (6)
بنابراین، بر خلاف ادیان الهی از جمله اسلام و یهودیت که در مسئله نبوت، فرشته وحی، پیام های الهی را در اختیار پیامبر قرار می دهد، در بهائیت و بابیت، مظهر امر، عهده دار فرآیند نزول وحی است. پس از آن نیز، این وحی را در اختیار مردم قرار می دهد.
به بیانی دیگر، چون در تصور حسینعلی نوری و علی محمد باب، آن ها خود، انسان کامل هستند، و از آن جا که در نگاه آن ها، انسان کامل، بالاترین مرتبه تجلی خداوند در عالم است، پس تدبیر امور را در دست دارد. از این رو، شخص نبی در این تعریف، نه واسطه ای برای دریافت پیام پروردگار، بلکه هم نازل کننده این پیام و وحی، هم دریافت کننده آن و هم منتشر کننده آن در میان مردم است.
همچنین، بهائیت در ارتباط با مسئله نبوت بر این باور است که همواره در طول تاریخ، مظاهر امر یا همان پیامبران الهی صاحب شریعت، وجود داشتند و این فرآیند هیچ گاه متوقف نخواهد شد. بنابراین، با این ادعا، مسئله خاتمیت پیامبر مکرم اسلام (ص) را نیز انکار می کنند.
ادامه دارد…
موضوعات مرتبط:
آیا بهائیت، فرقه ای توحیدی است؟ (بخش اول)
پی نوشت ها:
1) میرزا حسینعلی نوری ملقب به «بهاء»، بنیان گذار فرقه بهائیت است. نوری از شاگردان علی محمد شیرازی ملقب به «باب» به شمار می رود که پس از وی، ادعای جانشینی او را نمود.
2) نوری، حسینعلی (1990) میلادی، لئالی الحکمه، برزیل، دارالنشر البهائیه فی البرزیل، ج 2، ص 118.
3) علی محمد شیرازی، بنیان گذار فرقه بابیت است.
4) افندی، عباس (1908) میلادی، مفاوضات، به اهتمام کلیفور بارنی، هلند، مطیعه بریل، ص 115).
5) داودی، علیمراد (1996) میلادی، الوهیت و مظهریت، دانداس، کانادا، مؤسسه معارف بهائی، ج2، ص 131.
6) نوری، حسینعلی (1998) میلادی، ایقان، آلمان، مؤسسه ملی مطبوعات بهائی آلمان، ص 94.
منابع:
- غفاری هشجین، ز.، کشاورز شکری، ع.، اکار، ح. (1390)، چرایی فرقه بودن بهائیت، معرفت ادیان، سال دوم، شماره دوم، ص 43-64
- خسروپناه، ع. (1388)، سیر انتقادی در تاریخ و باورهای بهائیت، کتاب نقد، سال یازدهم، شماره پنجاه و دوم و پنجاه و سوم، ص 13-58
- رهنمایی، ح. (1393)، نقدی بر مهم ترین مستمسکات بهاییان در ایراد شبهات کلامی درباره ختم نبوت پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، سال پنجم، شماره دوم، پیاپی 13، ص 49-66
