بازدیدها: 11
هزاره گرایی در بابیت و بهائیت
نیمه نخست قرن نوزدهم میلادی به سبب تحولات بوجود آمده در جهان و جنگ های حاصل از آن به دوران انتظار موعود در جهان اسلام و همچنین مسیحیت تبدیل شد. همین امر سبب شد تا در ایران نیز موجی از شور و شوق هزاره گرایانه به وجود آید. در این گیرودار، هزاره گرایی در زمان فقدان وجود معجزه یا استدلالی قوی برای نبوت و امامت به ابزاری مناسب برای بابیت و بهائیت تبدیل شد تا به این وسیله، ادعای نسخ اسلام و شریعت اسلامی را نمایند.
معنای هزاره گرایی
هزاره گرایی اندیشه ای با سابقه دیرینه در برانگیختن جنبش های اعتراض آمیز و اصلاحی دارد. این اصطلاح دو معنا دارد:
- هزاره گرایی در ابتدا به عقیده سنت ظهور تغییری نوین اشاره داشت. این اصطلاح که خاستگاه و ریشه آن دین زرتشت و یا یهود نیز تصور می شود به این باور می پردازد که ادیان، پس از هزار سال تغییری اساسی می کنند و شخصی در قالب منجی برای ایجاد این تغییر ظهور خواهد نمود.
- اما هزاره گرایی در عصر حاضر به دلیل پیوند عمیقی که با منجی باوری دارد، اغلب به انتظار برای زندگی در دنیایی بهتر و دور از هرج و مرج، بی عدالتی، عجز و درماندگی انسان اطلاق می گردد.
در نوشتار پیش رو، اگر چه منظور از هزاره گرایی، هر دو مفهوم است اما در ارتباط با بابیت و بهائیت، بیشتر معنای اول آن مورد توجه می باشد.
هزاره گرایی فرقه های بابیت و بهائیت
نگاه هزاره ای به ادیان که ناشی از جهان بینی ادواری (1) است، به وضوح در آثار علی محمد شیرازی به چشم می خورد. شیرازی در بیان فارسی می نویسد:
” یک مشیت بوده و هست که هر کوری (2) به ظهوری مشرق می گردد و مظهر لا یسئل عما یفعل و یفعل ما یشاء می گردد… . شمس حقیقت در این کور به اسلم بابیت مشرق الی ظهور من یظهره الله که آن چه شود به مشیت او می گردد”. (3)
علی محمد شیرازی، عمر حضرت آدم (ع) تا زمان خود را 1220 سال می داند. از آن جا که در باور او هر هزار سال از عمر عالم، معادل است با یک سال از عمر ظهورات و نمو آن ها به صورت کمال، بنابراین، حضرت آدم (ع) را به نقطه، خود را به جوان دوازده ساله و «من یظهره الله» (4) را به به جوان چهارده ساله تشبیه می کند. جالب این جاست که خود علی محمد، زمان ظهور من یظهره الله را دو هزار سال پس از خود می داند (5). حال آن که حسینعلی نوری (6) بلافاصله پس از وی، ادعا نمود که «من یظهره الله» است! بدین معنا که بدون طی شدن دو هزار سالی که شیرازی وعده می داد، به ناگاه موعود ظهور کرد.
شهین احسان در خصوص اعلام ادعای «من یظهره اللهی» حسینعلی نوری و آغاز دوره جدید در تکامل انسان می نویسد:
” در همان روز اول، ایشان به عنوان مظهرکلیه الهیه، بهاء الله، حضرت من یظهلره الله، رب الجنود، قلم اعلی و منجی عالم انسان به بابیان حاضر، اعلان امر فرمودند. دوازده روز اقامت مبلرک در باغ رضوان به طول انجامید و کوری جدید، در تکامل جهان انسانی مفتوح گردید”. (7)
ادامه دارد…
موضوعات مرتبط:
هزاره گرایی در بابیت و بهائیت (بخش دوم)
هزاره گرایی در بابیت و بهائیت (بخش سوم)
حمایت سید کاظم رشتی از کشتار کربلا
پی نوشت ها:
1) در جهان بینی ادواری، تصور می شود که هر ده سال، صد سال، هزار سال و یا امثال آن، باید تغییری گسترده در دین صورت پذیرد و شخصی به عنوان منجی برای رهبری این تغییر ظهور نماید. اندیشه هزاره گرا، یکی از انواع جهان بینی های ادواری است که زمان آغاز تغییر جدید را هزار سال می داند.
2) کور به معنای دوران است.
3) شیرازی، علی محمد، تفسیر سوره یوسف، خطی، نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی، 1261 قمری، ص 119-120.
4) مَن یُظهِرُهُ الله به معنای کسی است که خدا او را ظاهر می کند، فردی است که به باور علی محمد شیرازی، موعود و منجی آیین بابیت است.
5) شیرازی، علی محمد، تفسیر سوره یوسف، خطی، نسخه کتابخانه آستان قدس رضوی، 1261 قمری، ص 93-95.
6) میرزا حسینعلی نوری ملقب به بهاء، بنیان گذار فرقه بهائیت است.
7) احسان، شهین و پرویز روحانی، گلگشتی در قرآن مجید، مؤسسه معارف بهایی، کانادا، 2001میلادی.
منابع:
- پرهیزگار، م.، حیدری فر، م. (1395)، پیشینه شناسی و نقد گرایش های باطنی بابیت و بهائیت، فصل نامه علمی پژوهشی مشرق موعود، سال یازدهم، شماره چهل و سوم، ص 151-170
- صادق نیا، م.، توسلی خواه، س. (1395)، فصل نامه علمی پژوهشی مشرق موعود، سال شانزدهم، شماره پنجاه و دوم، ص 71-94
- فرینش، ت.، آر. (1384)، دکترین مهدویت و چالش های هزاره گرایی، جندقی، ب. (مترجم)، مجله انتظار، پاییز و زمستان، شماره هفدهم
- علیزاده بیرجندی، ز. (1398)، هزاره های موعود در الهیات مسیحی و شاخصه های جنبش های هزاره گرا؛ رویکردها و رفتارهای نظری، مجله معرفت، سال بیست و نهم، شماره دوم، پیاپی 269، ص 53-61
- توفیقی، ح. (1378)، هزاره گرایی در فلسفه تاریخ مسیحیت، موعود، شماره هجدهم
- مارتین، د. (1994)، رساله حضرت باب
