بازدیدها: 56
یحیی صبح ازل کیست؟
علی محمد شیرازی ملقب به باب و پایه گذار فرقه بابیت، با وجود این که دو بار از تمامی ادعاهای خود مبنی بر ذکریت (1)، بابیت (2)، مهدویت، نبوت و الوهیت توبه نمود و پس از توبه نیز، مجدداً ادعاهای خود را بیان می کرد، اما از طرف حکومت مورد برخورد جدی قرار نگرفت. تا این که به دستور و راهنمایی او، در زمانی که در تبعید به سر می برد، پیروانش دست به شورش های متعدد زدند. همین امر سبب شد تا دستگاه حکومت قاجار بیش از آن مماشات را جایز نداند و او را در سال 1266 هجری قمری اعدام نماید. پس از مرگ علی محمد، یحیی صبح ازل از شاگردان و پیروان وی و فرد شماره دوی فرقه بابیت، به دلیل جایگاه برجسته ای که در نزد باب داشت، جانشین او شد.
شرح حال یحیی صبح ازل
میرزا یحیی نوری فرزند میرزا عباس نوری ملقب به «ازل»، «صبح ازل»، «وحید» و «ثمره»، در سال 1246 هجری قمری در تهران متولد شد. یحیی صبح ازل از طریق برادرش حسینعلی نوری (3) که از مروجین فرقه بابیت بود، در سال 1263 هجری قمری تحت تأثیر عقاید علی محمد شیرازی قرار گرفت و به او گروید.
وی که در زمان مرگ باب، تنها نوزده سال داشت، خود را جانشین او نامید و به دلیل قرابت زیادی که با علی محمد داشت، دیگران نیز گرد او جمع شدند. البته شواهدی نیز وجود دارد که نشان می دهد، اساساً خود علی محمد شیرازی وی را به جانشینی خویش برگزیده است. حاجی میرزا جانی کاشی در خصوص علت این انتخاب از جانب باب می نویسد:
” باب به علت از دست دادن ياران و دستياران نزديك اندوهگين بود، اما با ديدن مكتوبات و نوشته جات ميرزا يحیی ازل به شدت مسرور گرديد و وی را به عنوان وصی خود برگزيد“. (4)
به هر ترتیب، پیروان صبح ازل برای اثبات جانشینی وی به وصیت نامه باب استناد می کنند که بیراه نیز به نظر نمی رسد. علی محمد در وصیت خویش می نویسد:
” الله اكبر تكبيرا كبيرا، هذا كتاب من عندالله المهيمن القيوم الي الله المهيمن القيوم قل كل من الله مبدئون، قل كل الي الله يعودون، هذا كتاب من علي قبل نبيل ذكر الله للعالمين الي من يعدل اسمه اسم الوحيد ذكر الله للعالمين، قل كل من نقطة البيان ليبدئون ان يا اسم الوحيد فاحفظ ما نزل في البيان و أمر به فانك لصراط حق عظيم“. (5)
” خدا از همه چيز بزرگ تر است، اين نامه ای است از طرف خدای مهيمن و قيوم به سوی خدای مهيمن و قيوم. بگو همه از خدا آغاز شده اند و همه به سوی خدا بازگشت می كنند. اين نامه ای است از علی قبل از نبيل (6) كه ذكر خدا برای جهانيان است. به سوی كسی كه نامش مطابق با نام وحيد (7) است. بگو همه از نقطه بيان ابتدا می شوند. ای نام وحيد، حفظ كن آن چه را كه در بيان نازل شد، و به آن امر كن، پس تو در راه حق بزرگ هستی“.
میرزا یحیی تا سال 1283 هجری قمری نیز بر کرسی ریاست نشسته بود، اما در این میان، بین او و برادرش میرزا حسینعلی، اختلاف به وجود آمد. این دو برادر، پیش از این اختلاف، به سبب آشوب هایی که در ایران به پا کردند، به عراق تبعید شدند. پس از دوازده سال اقامت در عراق نیز به استانبول و پس از آن به ادرنه تبعید شدند.
با شدت گرفتن اختلافات یحیی و حسینعلی نوری، دولت عثمانی این منازعات را بر نتابید و این دو را در سال 1285 هجری قمری از هم جدا نمود. بر اساس تصمیم حکومت، یحیی صبح ازل به فاماگوستا در قبرس و حسینعلی نیز به عکا در فلسطین تبعید شدند. صبح ازل، نزدیک به 45 سال در قبرس اقامت داشت و از همین راه دور نیز با یاران خود در ارتباط بود. سرانجام نیز در سال 1330 هجری قمری در همان جا از دنیا رفت.
ادامه دارد…
موضوعات مرتبط:
نقش مکتب شیخیه در پیدایش بابیت و بهائیت (بخش اول)
پی نوشت ها:
1) به معنای ادعای برخورداری از علم لدنی و علم به تفسیر قرآن کریم است.
2) به معنای ادعای واسطه بودن بین امام زمان (عج) و مردم است.
3) حسینعلی نوری ملقب به بهاء، بنیان گذار فرقه بهائیت است.
4) کاشانی، میرزا جانی، نقطه الکاف، ص 238-244.
5) مقدمه نقطه الکاف، ط بریل در لیدن سال 1328 هجری قمری، ص له.
6) عبارت «علی قبل از نبیل» به علی محمد شیرازی اشاره می کند.
7) «وحید» از القاب یحیی صبح ازل می باشد.
منابع:
- خسروپناه، ع. (1388)، سیر انتقادی در تاریخ و باورهای بهائیت، کتاب نقد، سال یازدهم، شماره پنجاه و دوم تا پنجاه و سوم، ص 13-60
- روحانی، ح. (1386)، هشت بهشت؛ ادعانامه فرقه ازلی بر علیه بهائیت، زمانه، شماره شصت و یکم
- منطقی، ا. (1387)، بهائی گری؛ اصول و مبانی اعتقادی، معرفت، شماره یکصد و سی و سوم
- اکار، ح.، کشاورز شکری، ع.، غفاری هشجین، ز. (1390)، چرایی فرقه بودن بهائیت، معرفت ادیان، سال دوم، شماره دوم، ص 43-64
