آموزه تثلیث در عهد قدیم

بازدیدها: 9

آموزه تثلیث در عهد قدیم

 

تثلیث در باور مسیحیان، ایمان به سه اقنوم (1) است که در عین تمایز کامل با یکدیگر، توحید را نوید می دهند. به دیگر سخن، اقانیم تثلیث در یک الوهیت، سهیم نیستند، بلکه هر یک از آن ها، کاملاً خدا می باشند. در این نوشتار سعی بر این است تا وجود یا عدم وجود آموزه تثلیث در عهد قدیم، بر اساس آیات کتاب مقدس مورد تحقیق قرار گیرد.

 

تثلیث به بیانی ساده

 

تثلیث در بیانی ساده از اعتقاد به پنج گزاره تشکیل می شود: (2)

 

 

• سه شخص (اقنوم) هستند که الوهیت دارند.

پدر، پسر و روح القدس، سه شخص الوهی اند. این سه فقط نام هایی نیستند که بر وجود الهی دلالت کنند.افزون بر این، چنین نیست که صرفاً جلوه هایی از تجلی یا ظهورات خدای واحد باشند. این سه، سه شخص کاملا متمایزند. این گونه نیست که شخصیت های مختلف یا صفت های متعددی باشند که یک شخص می تواند داشته باشد. علاوه بر این، ظهورات مختلف یک شخص الهی در زمان ها یا مکان های مختلف نیز نیستند.

• هر شخص با دیگری تمایز واقعی دارد.

بین اشخاص تثلیث، کاملا تمایز وجود دارد. تمایزی واقعی، نه ظاهری. این تمایز مانند تمایز اسمی یک شخص دارای سه اسم یا تمایز شغلی یک شخص دارای سه شغل نیست. در حقیقت، وجود آن ها از یکدیگر متمایز است.

• هر یک از اشخاص تثلیث، خدای کامل است.

هر یک از اشخاص تثلیث یک خدای کامل است. اینگونه نیست که این سه، اجزای تشکیل دهنده یک خدا و بخشی از یک خدای مرکب باشند. در تثلیث، سه خدای کامل تعلیم داده می شود، نه یک خدای سه بخشی. این سه از همه صفات الهی برخوردارند و در ازلیت، قدرت و جلال با هم برابرند.

• بین شخصیت های تثلیث، تساوی وجود دارد.

نگاهی به آموزه تثلیث نشان می دهد که اشخاص تثلیث بر هم برتری ندارند، بین آن ها تساوی وجود دارد. اینگونه نیست که یک خدا، بزرگ و دو خدای دیگر کوچک باشند. زیرا در این صورت خدایان کوچک، دیگر خدایان واقعی نخواهند بود.

• فقط یک خدای واحد حقیقی وجود دارد.

 

تثلیث در عهد قدیم

 

 

 

در بعضی از آیات عهد قدیم، نام خداوند در برخی موارد به صورت جمع بکار می رود. واژه «الوهیم» در این دسته قرار می گیرد. همین امر سبب می شود، مسیحیان از چند خدا سخن رانده و همزمان، برای رهایی از برچسب شرک، این سه را یکی تصور نمایند. اما ایراد این فرضیه در کجاست؟

 

اشکال کار اینجاست که:

• اولاً، اگر چه در کتاب مقدس، واژه جمع «الوهیم» بسیار مورد استفاده قرار می گیرد، اما همان طور که نشریه آمریکایی «زبان ها و ادبیات سامی» در مورد الوهیم می گوید: (3)

“این واژه تقریباً همیشه با مسند فعلی مفرد ترکیب می شود و مسند وصفی مفرد به خود می گیرد”. (4)

این سخن بدین معناست که با توجه به مسند فعلی و وصفی مفردی که در برای این واژه بکار می رود، این نوع جمع را می بایست روشی برای ابراز احترام نسبت به وجودی با عظمت تصور نمود. در حقیقت باید گفت، با وجود این که این کلمات در عهد قدیم به صورت جمع استفاده می شود، اما از آن جا که در بسیاری از موارد نیز به شکل مفرد بکار می رود، چنین رویکردی، شاهدی بر کارکرد ادای احترام به ساخت خداوند می باشد.

• افزون براین، عهد عتیق به روشنی «یهوه» را خدایی واحد می نامد. در سِفر تثنیه می آید:

“ای اسرائیل، بشنو، یهوه خدای ما، یهوه واحد است”. (تثنیه 6: 4)

این عبارت که هر روز در مناجات ها و عبادت های یهودیان بکار می رود، به وضوح از خدای واحد سخن می گوید. (5)

 

کلام آخر

اگر چه اندیشمندان مسیحی، آموزه تثلیث را امری شرک آلود نمی دانند اما همین سخن گفتن از سه اقنوم که کاملاً متمایز بوده و سه خدای واحد می باشند، امری است که در هیچ کجای تورات و کتب انبیای پیشین به آن اشاره ای نشده است. به عبارت دیگر، آموزه تثلیث در عهد قدیم به هیچ وجه یافت نمی شود. در این میان، الهیدان ها و متفکران مسیحی به برخی از اسامی یهوه اشاره نموده و جمع بودن آن ها را دلیلی بر اثبات مدعای خود می دانند. الوهیم و ادونیم، از جمله اسامی یهوه هستند که مورد توجه پژوهش گران و متکلمین مسیحی قرار می گیرند. این در حالی است که محققین بر این باورند که نظر به کاربرد این واژه ها هم در معنای مفرد و هم جمع، نمی توان معنای جمع را از آن ها استخراج نمود و در مقابل، می بایست کارکرد ادای احترام را برای صورت جمع آن ها تصور نمود.

 

 

پی نوشت ها:

1) اقنوم: بر اساس لغت نامه دهخدا، نصاری گویند که اقنوم، عبارت از ظهور باری تعالی است و اب، ابن و روح القدس، اشاره بدوست.

2) کتاب “درسنامه مسیحیت”، نویسنده “محمد کاشامی”

3) همان

4) The American Journal of Semitic Languages and Literatures Retrieved in “Should You Believe in Trinity?”, Watch Tower Publication.

5) The Trinity: Global Perspectives, By Veli-Matti Kärkkäinen

 

 

منابع:

• کاشانی، محمد، درسنامه مسیحیت، مؤسسه آموزش عالی حوزوی خاتم النبیین، ص 531-529
• The American Journal of Semitic Languages and Literatures Retrieved in “Should You Believe in Trinity?”, Watch Tower Publication
• The Trinity: Global Perspectives, By Veli-Matti Kärkkäinen

 

 

نویسنده: زهرا کامکار