بازدیدها: 5

 

اردشیرجی ریپورتر و جامعه زرتشتی ایران

 

با جدی شدن ورود مجدد اردشیرجی ریپورتر، بدنه جامعه زرتشتی ایران، بار دیگر احساس خطر نمود. از این رو، «انجمن حق گوی یزد» که پیش از آن برای زهر چشم گرفتن از زرتشتیانی که مبلغ بهائیت بودند، تشکیل شد، به عنوان پیامی تهدیدآمیز برای اردشیر، «ماستر خدابخش» را که قرابت زیادی با وی داشت و از پارسیان هند به شمار می آمد، به قتل رساند. اما حفظ منافع انگلیس آن قدر برای این کشور ارزش داشت که با این وجود، در فرستادن مجدد اردشیر به ایران تغییر نظری حاصل نشد.

 

 

حمایت انگلیس از اردشیرجی ریپورتر در میان جامعه زرتشتی ایران

 

بیشترین تلاش ها برای ممانعت از ورود اردشیر به ایران در زمان نخست وزیری وثوق الدوله رقم خورد. وثوق الدوله، در مقایسه با دیگر نخست وزیران دوران مشروطه، با اردشیر و پارسیان هند روابط تیره تری داشت. حال آن که روابط بین علاءالسلطنه و اردشیر، حسنه بود.

از این رو، کمیته ای به فرمان انگلیس در ایران تشکیل شد به نام «کمیته مجازات». هدف این کمیته، مجازات خائنین اعلام شد. منظور از خائنین هم در نگاه آن ها، کسانی بود که در مقابل عمال انگلیس، قد علم می کردند. گردانندگان ظاهری کمیته مجازات، کریم دواتگر، مشکوه الممالک، ابراهیم منشی زاده و اسدالله ابوالفتح بودند. در این میان، دست کم پیشینه کریم دواتگر بسیار روشن است. وی در دوران مشروطه، یکی از چاقوکشان و اوباش تهران بود که زیر نظر بیگانگان و برای خدشه وارد نمودن به نام مشروطه، در نظم سیاسی مملکت اخلال به وجود می آورد.

اما بخش جالب در این کمیته، اهداف عملیاتی آن ها در ترورهایی بود که انجام می دادند. تمامی افرادی که توسط کمیته مجازات ترور می شدند، متهم به حمایت از روسیه بودند؛ یعنی همان دشمن سرسخت انگلستان. حال آن که این کمیته که در ظاهر، خود را مخالف حضور بیگانگان در ایران نشان می داد و حامیان بیگانگان را خائن می نامید، در لیست ترورهای خود، حتی یک مورد به عنوان نمونه ندارد که از طرفداران انگلیس باشد. از این رو می توان ادعا کرد که نقش و هدف اصلی کمیته مجازات در ایران که زیر نظر اردشیر ریپورتر تشکیل شد، حذف رقبای انگلیس بود و نه خائنین به وطن. حال آن که اردشیرجی ریپورتر به عنوان نماینده پارسیان هند، برای خدمت به جامعه زرتشتی ایران معرفی می شد.

 

نامه شدیداللحن اردشیرجی ریپورتر به وثوق الدوله در حمایت آشکار از تروریست های کمیته مجازات نیز، خود شاهدی است بر نقش واقعی وی در ایران:

“به مقام منیع ریاست وزرا دامت شوکته،

توقیراً به عرض می رساند، این بنده اگر چه تبعه خارجه هستم، ولی از حیث ایران دوستی، کم تر از فرزندان صحیح این کشور باستانی تاریخی نبوده، به مقام نوع و پرستی و عدالت دوستی بدین چند کلمه، مبادرت می ورزد. تاریخ این چند سال گذشته را اگر دقتاً ملاحظه کنیم، مجمع تاریخ اشخاص معین بوده. می توان واضح گفت که هر گاه مسلک این اشخاص، کاملاً مبتنی بر نوع وطن پرستی و وطن دوستی می بود، مقام امروزی ایران و ایرانیان هرگز بدین پایه توأم به آن چه حقیقتاً مشاهده می شود، نمی بود.

و حس نظم و عدالت به مقام وطن دوستی هرگاه دخیل مباشرت امور مملکتی می بود، وضع غیر از این می بود. لذا می توان به مقام تبریک و تهنیت نسبت به ایران، اظهار امیدواری به این کرد که امروز حس مسئولیت نسبت به سوء مباشرت امور جمعی وارد آمده، لوازم عدالت، مقتضی وقت، به طرز صحیح به عمل می آید. عدم مسئولیت و جسارت و جرئت نسبت به وظایف صحیح در اکثر مواقع به قدری بود که فی الواقع حس شرم و حیا و دیانت و درستی از میان رفته، صفات برعکس، غلبه پیدا کرده، امور مملکت، فی الواقع، ضایع و مغشوش بود. و چون امروز در این اوان، مرتکبین سوء مباشرت، چه عمدی و چه غفلتی، مورد مسئولیت می گردند، لذا به کمال عدالت پرستی، همین قدر به عرض می رسانم که کسانی در موقع گرانی و قحطی معروف آخری، به مقام مباشرت رسمی، مرتکب فقدان، بلکه قتل هزاران هزار نفوس در پایتخت و اطراف شده و به دارایی و تمول رسیدند. این ها را مورد مسئولیت عدالت امروزی فرمایند تا امثال ایشان، هر چه کم تر بشوند، بهتر…”. (1)

 

ادامه دارد…

 

موضوعات مرتبط:

اردشیرجی ریپورتر و جامعه زرتشتی ایران (بخش اول)

اردشیرجی ریپورتر و جامعه زرتشتی ایران (بخش دوم)

آموزه های دینی زرتشت (بخش اول)

آموزه های دینی زرتشت (بخش دوم)

اردشیرجی ریپورتر و جامعه زرتشتی ایران (بخش چهارم)

 

پی نوشت ها:

1) اردشیرجی به وثوق الدوله، یزد، محرم 1338 قمری، ش 47550-ن.

 

منابع:

• آبادیان، ح. (1383)، ریپورترها و تحولات تاریخ معاصر ایران، فصل نامه مطالعات تاریخی، شماره دوم، ص 139-194
• دادبخش، م.، مفتخری، ح. (1398)، واکاوی دلایل و پیامدهای ارتباط میان زرتشتیان ایران و جامعه بهائیت در دوره قاجار، معرفت ادیان، سال دوازدهم، شماره دوم، پیاپی 46، ص 71-87
• حاجی اکبری، م. (1394)، پارسیان هند و حیات سیاسی اجتماعی زرتشتیان در عصر قاجار، تاریخ نامه خوارزمی، فصل نامه علمی تخصصی، سال دوم، ص 27-51
• دادبخش، م.، مفتخری، ح. (1398)، واکاوی دلایل و پیامدهای ارتباط میان زرتشتیان ایران و جامعه بهائیت در دوره قاجار، معرفت ادیان، سال دوازدهم، شماره دوم، پیاپی 46، ص 71-87

 

نویسنده: زهرا کامکار