بازدیدها: 7
شباهت‌ها و تفاوت‌های میان مدیتیشن و مراقبه در اسلام به ویژه مراقبه در نماز را مورد بررسی قرار می‌دهیم تا ببینیم کدام یک از آن‌ها الگوی مناسب‌تر و بهتری را ارائه می‌دهد.
با توجه به شباهت‌هایی که این روزها از سوی مدیتیشن کارها برای عبادات اسلامی و مدیتیشن برشمرده می‌شود و در مواردی حتی مدیتیشن را جایگزین آن معرفی می‌کنند در این مقاله قصد داریم شباهت‌ها و تفاوت‌های میان مدیتیشن و مراقبه در اسلام به ویژه مراقبه در نماز را مورد بررسی قرار می‌دهیم تا ببینیم کدام یک از آن‌ها الگوی مناسب‌تر و بهتری را ارائه می‌دهد.
1. بررسی شباهت‌های میان مدیتیشن و مراقبه در اسلام، به‌خصوص مراقبه در نماز، حرکات و ژست‌های ویژه‌ای در مدیتیشن وجود دارد که معنای خاصی را دنبال نمی‌کند. در نماز نیز حرکات ویژه‌ای وجود دارد که دارای اسراری است و تواضع عبد را در مقابل معبود به نمایش می گذارد.
2. سرودهای مخصوصی در مدیتیشن وجود دارد که دارای معانی عمیقی نیست و نماز نیز دارای ذکرهای مخصوصی است که در عین سادگی معانی بسیار عمیق و زیبایی دارند که هر کسی متناسب بافهم و درک خود از آن‌ها بهره‌مند می شود.
3. در مدیتیشن به تمرکز فکری نیاز داریم در نماز نیز باید حضور قلب داشته باشیم.
4. طبق گفتهٔ روان‌شناسان مدیتیشن بهتر است روزی سه‌بار و هر بار نیم‌ساعت و در ساعات معین انجام شود. نماز نیز روزانه سه بار و در ساعات معین انجام می‌شود.
5. در مدیتیشن بهتر است چشم‌ها را روی نقطهٔ مشخصی ثابت نگه داریم و در نماز باید به مهر نگاه کنیم.
مشخص شد که بین مدیتیشن و نماز شباهت‌های زیادی وجود دارد؛ حال تفاوت‌های میان مدیتیشن و عبادات را بررسی می‌کنیم تا مشخص شود که کدام‌یک بر دیگری برتری دارد.
1. در مدیتیشن مکانی آرام جهت انجام تمرکز مورد نیاز است، در حالی که مراقبه در ناآرام‌ترین مکان‌ها مانند محل کسب‌وکار نیز ممکن است. (رجال لا تلهيهِمْ تِجَارَةً وَ لا بَيْعٌ عَنْ ذكر الله… مردانی که نه تجارت و نه دادوستدی آن‌ها را از یاد خدا غافل نمی کند….. نور / ۳۷)
2. آغاز مدیتیشن اغلب با بیماری‌های روانی همراه است درحالی‌که مراقبه در عبادات، از ابتدا با سلامت روان توأم بوده و حتی رشد روحی و روانی را در پی دارد. (ألا بذكر الله تطمئن القلوب… آگاه باش که با یاد خدا دلها آرام گیرد. رعد/۲۸)
3. مدیتیشن در حالت نشسته یا خوابیده انجام می‌شود در حالی که مراقبه در حالت ایستاده نشسته و چه بسا خوابیده انجام می‌شود. (الذينَ يَذْكُرُونَ الله قياماً وَقُعُوداً وَ عَلى جنوبهم… آنان که خدا را ایستاده و نشسته و خوابیده یاد می کنند… آل عمران / ۱۹۱)
4. مدیتیشن بهتر است در موقعیت زمانی ثابت صورت گیرد در حالی که مراقبه نیازمند زمان‌بندی خاصی نیست. الَّذِينَ هُمْ عَلى صلاتهم دائمون همان کسانی که بر نمازشان پایدارند.» معارج / ۲۳
5. در مدیتیشن ذکرها و تفکر به شئ خاص (مثل تکه‌سنگ، شعله) باید انجام شود که عمق خاصی ندارد در حالی که اذکار و راز و نیازها با خدا در مراقبه به حدی ریشه در عمق وجود دارد که دوام آرامش و سکینه را برای انسان به همراه دارد.
6. مدیتیشن مراقبه‌ای است که به‌تنهایی انجام می‌شود، درحالی‌که ذکر صیغه جمع در «نعبد» و «نستعيین» و همچنین آیات بعد که همه به‌صورت جمع است، نشان می‌دهد که اساس عبادت مخصوصاً نماز بر پایه جمع و جماعت است، حتی به‌هنگامی که بنده در برابر خدا به راز و نیاز بر می‌خیزد باید خود را میان جمع و جماعت ببیند تا چه رسد به سایر کارهای زندگی‌اش به‌این‌ترتیب هرگونه فردگرایی، تک‌روی، انزواطلبی و مانند اینها مفاهیمی مردود از نظر قرآن و اسلام شناخته می‌شود. مخصوصاً نماز، از اذان و اقامه که دعوت به اجتماع برای نماز است گرفته (حی علی الصلاة بشتاب به سوى نماز…) تا سوره حمد که آغازگر نماز است تا السلام علیکم که پایان آن است، همه دلیل بر این است که این عبادت در اصل جنبه اجتماعی دارد یعنی باید به صورت جماعت انجام شود درست است که نماز فرادی نیز در اسلام صحیح است؛ اما عبادت فردی جنبه فرعی و درجه دوم را دارد.
7.موضوع خدا و بقای نفس و زندگی اخروی به صورتی که در اسلام مورد تأکید است، در مکاتب دیگر مورد تأکید نیست.
8. هدف از مدیتیشن در مکاتب غیراسلامی رهایی از بدبختی‌های زندگی است چون آن‌ها زندگی دنیوی را منشأ بدبختی و رنج می‌دانند و می‌خواهند به سعادت نداشتن درد که یک سعادت منفی است برسند؛ در حالی که در عرفان اسلامی زندگی بدبختی نیست؛ بلکه عارف به خاطر تأمین سعادت نهایی و کمال والای خویش زحمت می‌کشد و می‌خواهد با فنای در خدا به بقاء بالله برسد.
انتهای پیام
منبع: پایگاه تخصصی نقد عرفان های کاذب
