بازدیدها: 21
دیدگاه علمای اهل سنت درباره زیارت قبور همچون سیره و روش گذشتگان می باشد. مسلمانان پیرو سنت پیامبر گرامی اسلام زیارت قبور صالحان را فضیلت می دانند. علمای اهل سنت نه تنها زیارت قبور و سفر به جهت زیارت را جایز می دانند، بلکه اکثر آنان زیارت قبور را مستحب می دانند. در این میان ابن تیمیه، زﯾﺎرت و سفر به قصد زیارت را بدعت و حرام می داند. وهابیان نیز بر خلاف ﭘﯿﺮوان ﻫﻤﻪ ﻓﺮق و ﻣﺬاﻫﺐ اﺳﻼﻣﯽ، سفر به جهت زیارت را حرام می شمارند. در اﺳﻼم زﯾﺎرت اﻣﺮی ﺷﺎﯾﺴﺘﻪ و ﻣﻮرد ﺳﻔﺎرش اﺳﺖ و روایات فراوانی در این زمینه به دست ما رسیده است.
فتاواي و دیدگاه علماي اهل سنت درباره زیارت قبور
شافعی
- زیـارت قبـور اشـکالی نـدارد.
- مالـک از ربیعه بن ابی عبـدالرحمان از ابوسـعید خدري خبر داده است که: «رسول خدا «صـلی االله علیه وآله» فرمود: در گذشته شما را از زیارت قبور نهی می کردم؛ ولی اکنون آن ها را زیارت کنید».[1]
محمد بن شربینی
- «سنت مسـتحب است که زائر، به بقیه مشاهد (مکان هاي شریف) در مدینه نیز برود، آن ها حدود سی موضع است. اهل مدینه می شناسند و زیارت بقیع و قبا نیز مستحب است».[2]
- زیارت قبور مسلمانان براي مردان به طور اجماع مستحب است.
- در گذشته زیارت قبور نهی شـده بود، سـپس نسخ شد. به دلیل فرمایش پیامبر «صـلی االله علیه وآله» که فرمود: «در گذشـته شـما را از زیارت قبور نهی کردم. ولی اکنون آن ها را زیارت کنید».
- رسول خدا، همواره به سوي بقیع می رفت، می فرمود: سـلام بر شـما اي خـانه گروه مؤمنـان! و به خواست خـدا به سوي شما خواهیم پیوست. خدایا! اهل بقیع را بیامرز!
- حضرت فرمود: «قبور را زیارت کنید؛ چون شما را به مرگ، یادآوري می کنند.
- همانا رسول خدا «صلی االله علیه وآله» مردم را ابتدا به دلیل نزدیکی به دوران جاهلیت، نهی فرمود و هنگامی که پایه هاي اسلام در جامعه استقرار و شهرت یافت، آنان را به زیارت قبور، امر فرمود.[3]
محمد بن نووي
- محمدبن نووی از علمای اهل سنت درباره زیارت قبور می گوید:
- زیـارت قبور براي مردان مسـتحب است. به دلیـل روایت ابی هریره که گفت: رسول خدا قبر مادرش را زیارت نمود و گریه کرد و اطرافیان را نیز گریاند.
- او در ادامه می گوید رسول خدا فرمود: من از پروردگار عزوجل اجازه خواستم که براي او آمرزش بطلبم، خـدا اذن نـداد. ولی اجـازه خواسـتم که او را زیارت نمایم، خـدا اذن داد. پس قبور را زیارت کنیـد؛ زیرا آن ها مرگ را یادآور تان می شوند.[4]
ابن عابدین
- ابن عابدین از علمای اهل سنت درباره زیارت قبور می گوید:
- زیارت قبور اشکالی ندارد بلکه مستحب است؛ چنـان که از مجتـبی در «البحر» نقـل شـده است.
- پس تصـریح به این اسـتحباب بهـتر بـود، چون در حـدیث مـذکور به آن زیارت، امر شـده؛ چنان که در «الامـداد» ذکر شـده است.
- قبور در هر هفته زیارت می شوند؛ چنان که در «مختارات النوازل» آمـده است.
- در شـرح «لباب المناسک» گفته است: مگر این که روز جمعه، شـنبه، دوشـنبه و پنـج شـنبه افضل است.
- محمـد بن واسع گفته است: مردگـان، از زائران خود در روز جمعه و یـک روز قبـل و یک روز بعـد از آن آگاهنـد، در نتیجه روز جمعه افضل است».[5]
ابوبکر کاشانی
- ابوبکر کاشانی از علمای اهل سنت درباره زیارت قبور می گوید:
- در کتـاب «بـدائع» گفته شده: «زیارت قبور و دعابراي مردگان مؤمن، بدون پا نهادن بر روي قبر اشـکالی ندارد.
- به دلیل سخن پیامبر «صلی االله علیه وآله» که فرمود: من در گذشـته از زیارت قبور نهی می کردم، اکنون آن ها را زیارت کنید؛ چون که شـما را به آخرت یادآور می شوند.
- و نیز به دلیل سیره عملی امت اسلام از زمان رسول خدا «صلی االله علیه وآله» تا به امروز.[6]
- او در جاي دیگر می گوید:
- «و روایت شده که سعد بن ابی وقاص سؤالی را از رسول خدا «صـلی االله علیه وآله» پرسـید: اي رسول خدا! مادر من صدقه دادن را دوست می داشت، آیا می توانم از طرف او صدقه بدهم؟ پیامبر «صلی االله علیه وآله» فرمود: صدقه بده. و سیره عملی مسلمانان از زمان رسول خدا «صلی االله علیه وآله» تا به امروز چنین بوده است. مانند زیارت قبور و قرائت قرآن بر آن ها و کفن کردن و صدقات و روزه و نماز به جاي آوردن و قرار دادن ثواب آن براي مردگـان.
- زیارت قبور از جهت عقلی هم هیـچ امتناعی نـدارد. زیرا اعطاي ثواب از ناحیه خـداي تعالی یک نوع تفضل است. نه این که بنده براي آن اسـتحقاق داشـته باشد. پس خدا می تواند براي کسی که براي او فداکاري می کند، ثواب قرار دهد.[7]
ابن نجیم مصري
- ابن نجیم از علمای اهل سنت درباره زیارت قبور می گوید:
- زیارت قبور مسـتحب است.
- بعضـی گفته اند: بر زنان حرام است؛ ولی صـحیح تر این است که جواز براي «مردان و زنان» ثابت است».[8]
بهوتی
- بهوتی از علمای اهل سنت درباره زیارت قبور می گوید:
- « اگر خواست بعـد از انجـام اعمال و زیارت بقیع و کسانی که در آن مـدفون هسـتند از جمله صـحابه و تابعان و علما و صالحان، از مـدینه خارج شـده و به وطن خود بازگردد، به سوي مسـجد نبوي برگشـته و دو رکعت در آن نماز می خوانـد و به طرف قبر رسول خدا «صـلی االله علیه وآله» رفته و با او وداع نموده و دعا را تکرار می کند».[9]
ابن حزم
- ابن حزم از علمای اهل سنت درباره زیارت قبور می گوید:
- ما زیارت قبور را مسـتحب می دانیم و آن فرض و لازم است؛ اگرچه یک بار باشـد.
- اشـکالی نـدارد که مسـلمان، قبر فامیل و نزدیکان مشـرك خود را زیارت کند.
- مردان و زنان در این مسأله برابرند، به دلیل روایت مسـلم از ابوبکر بن ابی شـیبه.
- نیز به دلیل روایت مسـلم از ابوهریره نقل می کند که او گفت: «پیامبر «صـلی االله علیه وآله» قبر مادرش را زیارت نمود و گریه کرد و اطرافیان را نیز گریانـد، سـپس فرمود: از پروردگار اجازه خواسـتم که براي مادرم آمرزش بطلبم، خدا اذن نداد ولی اجازه خواسـتم که او را زیارت نمایم، خدا اذن داد، پس قبور را زیارت کنید؛ زیرا آن ها مرگ را یادآور تان می شوند.
- زیارت قبور به طور صحیح از ام المؤمنین و ابن عمر و غیر آن دو نقل شده است.
- نهی از زیارت قبور، از عمر نقل شده ولی روایتش صحیح نیست».[10]
البانی در احکام «الجنائز» می نویسد
- البانی از علمای اهل سنت درباره زیارت قبور می گوید:
- زیارت قبور به خاطر پنـد آموزي و یادآوري آخرت، مشـروع شده است. به شـرط این که نزد آن ها سخنی که موجب غضب پروردگار سبحان و تعالی گردد گفته نشود.
سمهودي
- سمهودی، به دیدگاه علمای اهل سنت درباره زیارت قبور استناد می کند می گوید:
- غزالی گفته است: «هر کس که دیـدن او در حال حیات موجب تبرك وي می شود، بعـد از مرگ نیز دیـدن او موجب تبرك وي می گردد و جـایز است سـفر براي زیارت او براي این غرض».
- بقی بن مخلد از علمای اهل سنت درباره زیارت نقل کرده است که: «هر کس قبر پـدر و مادرش را زیارت کنـد در هر جمعه اي یا این که قبر یکی از آن دو را زیارت کند، او را از نیکوکاران می نویسند هر چند در دنیا قبل از وفات آن ها عاق والدین بوده باشد».[11]
- سمهودی می گوید: «گاهی زیارت براي اداي حق اهل قبور می باشد».
- او می گوید: از رسول خدا «صلی االله علیه وآله»، روایت شده: «مـأنوس ترین حـالت میت در قـبرش، هنگـامی است که دوست و محب او در دنیـا براي زیـارت قـبرش می آیـد».
- می گوید ابن عباس گفته است: «کسـی نیست که بر قبر برادر مؤمنش – که در دنیا او را می شـناخته – بگذرد و سلام بر او بفرستد مگر این که میت او را شناخته و جواب سلام او را می دهد».
- نیز می گوید علما بر اسـتحباب زیارت قبور بر مردان اجماع کرده انـد.
- همچنین قائل است، بعضـی از علماي ظاهریه قائل به وجوب زیارت قبور هستند.[12]
پی نوشت:
[1]. کتاب الام، شافعی، ج ،1ص .317
[2]. مغنی المحتاج، ج ،1ص .512
[3]. مغنی المحتاج، ج ،1ص .3
[4]. المجموع، ج ،5ص .309
[5]. رد المحتار علی الدر المختار، ج ،1ص .6
[6]. بدائع الصنائع، ج ،1 ص .320
[7]. بدائع الصنائع، ج ،2 ص .2
[8]. البحر الرائق، ج ،2 ص .342
[9]. کشاف القناع، ج ،2 ص .601
[10]. المحلی، ج، 5، ص 160-161
[11]. وفاء الوفاء، ج ،4ص .1363
[12]. وفاء الوفاء، ج ،4ص. 1362
منبع: سلفی گری و پاسخ به شبهات؛ علی اصغر رضوانی
