بازدیدها: 2
اخلاق مورد نظر روشنفکران سکولار دقیقا چه چیزی است؟ این افراد اموری را اخلاقی می‌دانند که رابطه چندانی با دنیا ندارد و در معنویت های بعضا خلاف دینی حضور پیدا می‌کند.
به گزارش فاران نیوز، از آنجایی که اساس و شالوده دین مدرنیسم «روشنفکران سکولار» بر عقل خودبنیاد بنا شده است، چندان راضی به حضور دین در عرصه و ساحت اجتماع نبوده و دین را امری فردی و شخصی معرفی می‌کند. در این رابطه با دکتر رمضان علی‌تبار عضو هیأت علمی گروه منطق فهم دین پژوهشگاه به گفتگو پرداختیم، که در ادامه بخش‌هایی از آن را می‌خوانید.
انسان روشنفکران و انسان اسلام
دکتر رمضان علی‌تبار عنوان کرد: در ابتدا باید بیان شود که در اندیشه روشنفکری دینی یا اسلام سکولار، «دین» امری «شخصی»، «محدود» و خلاصه شده در «امور اخلاقی» برای «سعادت بشر» است، که این تعریف باید در جای خود پیش از هر چیزی مورد نقد و بررسی قرار گیرد. به عنوان مثال تعریف آنها در مورد بشری که دین ناظر به اوست دقیقا چیست؟ آیا انسان مکلف مخاطب دین است؟ آیا انسان متولد شده فقط مخاطب دین است؟ چه معیارهایی برای مخاطب قرار گرفتن از منظر دین وجود دارد؟ و… که فارغ از دید حداقلی و حداکثری از دین باید بدان از نظرگاه خود دین پاسخ گفت.
وی ادامه داد: در هر قرائتی، دین برای سعادت بشر است. اما این روند سیر و تکامل بشر که دین مکلف به رشد اوست از کجا شروع می‌شود؟ با نگاهی به احکام و عقاید و دستورات مذهبی پی می‌بریم که از قبل از تولد آدمی، یعنی از تشکیل خانواده و انعقاد نطفه تا احکام بارداری و پس از وضع حمل، دین دارای یک طرح و روایت است. همین موضوع او را در ساحت اجتماع (که همان موضوع تشکیل خانواده باشد) وارد می‌کند. پس دین در همین منظر که از منابع اصیلش (قرآن و سنت)، برخلاف روشنفکران تقلیل‌گرا دین اصلا و ابدا امری شخصی و فردی، آن هم فقط در امور اخلاقی نبوده و نیست. دین برای وضعیت بعد از مرگ آدمی هم برنامه دارد و احکام مخصوص آن را صادر می‌نماید و انسان پس از مرگ را به حال خود وا نمی‌گذارد، چه طور است که دین را مختص در امور اخلاقی آن هم به شکل جزئی می‌کنند؟
دین جامع، نمی‌تواند شخصی باشد
دکتر رمضان علی‌تبار اظهار کرد: اگر از جامعیت دین سخن به میان می‌آید، این جامعیت در کجاست؟ فقط در امور شخصی و درونی؟ حتما این جامعیت نظر به امور ظاهری و باطنی زندگی بشر و کنش‌ها و واکنش‌های درونی و بیرونی آن دارد. معنی جامعیت دین همین است. نکته قابل توجه دیگری که روشنفکران سکولار می‌گویند، اخلاقی بودن دین است. اخلاق مورد نظر آنها دقیقاً چیست؟ این عده اموری را اخلاقی می‌دانند که چندان رابطه‌ای با دنیا ندارد و در معنویت‌های بعضاً خلاف دینی حضور پیدا می‌کند و همین موضوع با جامعیت دین ناسازگار است.
نقص در توحید نظری
این استاد دانشگاه افزود: مشکل دیگری که طیف سکولاریست دینی دارند، در بدفهمی آنها از دین و توحید در ساحت نظر است. نمی‌گویم توحید عملی، شاید این قشر در توحید عملی به امور دینی چون نماز و روزه و خمس و… پایبند باشند و این واجبات را به بهترین وجه ادا کنند، اما حتماً با این تفسیر از دین که فقط در پستوهای خانه‌ها یافت می‌شود، در توحید نظری نقص و مشکل دارند. هرچند که غالب امر بر این است که مشکل در توحید نظری، توحید عملی را هم با اشکالاتی روبهرو خواهد کرد. اما ما در اینجا نمی‌خواهیم جرح و ایرادی بر اعمال و فرایض آنها وارد کنیم.
علی‌تبار اضافه کرد: آن کسی که خدا را فقط برای آخرت می‌خواهد و دین او هیچ برنامه‌ای در مسائل سیاسی و اجتماعی نداشته باشد، بی‌شک همین نظر و اندیشه در عمل و رفتار و تعیین مناسبات اجتماعی او اثرگذار خواهد بود.
فردی بودن دین
وی بیان کرد: موضوع مهم و حساس دیگری که در این رابطه مطرح می‌شود، تجربه تاریخی این اندیشه است. فردی بودن دین، شعاری است که در ورطه امتحان موفق عمل نکرده است. در دنیای مدرن امروزی که شخصی‌ترین اعمال و رفتار آدمیان به نحوی با دنیای مجازی و به تبع با یک پارادایم اجتماعی گره خورده است، سخن از فردی بودن دین یک حرف بی‌اساس است.
امروزه هر تفکر و ایدئولوژی، ارزش‌ها و باورهای خود را دارد که در بخش های مختلف زیست بشری از جمله امور اجتماعی و سیاسی بروز و ظهور دارد. پس ادعای شخصی بودن دین تنها در حیطه نظر کارایی دارد و در تجربه و عمل با بن بست‌های جدی روبهرو است.
انتهای پیام
منبع: فارس
