بازدیدها: 4
داستان مسیح ۳۰ سال پس از اسکان ارامنه در جلفای اصفهان نخستین کتاب در ایران محسوب می‌شود در چاپخانه کلیسای وانگ به چاپ رسید کتابی است مذهبی به زبان و الفبای ارمنی با عنوان ساقموس (۱۰۵۰ مهی) ماشین چاپ و حروف ارمنی بازمانده آن چاپخانه در موزه کلیسای وانگ در جلفای اصفهان نگهداری می‌شود.
داستان مسیح نخستین کتاب زبان و الفبای فارسی است که در لیدن هلند به چاپ رسیده است سال ۱۰۳۹ هجری قمری (۱۶۳۹ میلادی) یک سال پس از مرگ شاه عباس اول صفوی (۹۷۸ تا ۱۰۳۸ هجری قمری). این نخستین کتاب فارسی است که در جهان منتشر شده است.
ایرانیان در اوایل سده یازدهم مهی (هجری قمری) در زمان شاه عباس اول صفوی با صنعت چاپ آشنا شدند و نخستین چاپخانه را نزدیک به سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۳۰ مهی (هجری قمری)، کشیشان کرملی در کلیسای وانگ در جلفای اصفهان بنیاد کردند که به «بصمه خانه» شناخته شد. «بصمه» یا «باصمه» که در ایران بعدها به صورت باسمه نوشته شد، نزد ترکان عثمانی و ترکان شرقی معمول بوده مغولان به تصاویر پادشاهان خود «باصمه» می‌گفتند.
چگونگی و مراحل چاپ داستان مسیح
نخستین کتاب در ایران در چاپخانه کلیسای وانگ به چاپ رسید که کتابی است مذهبی به زبان و الفبای ارمنی با عنوان ساقموس (۱۰۵۰ مهی)، ماشین چاپ و حروف ارمنی بازمانده آن چاپخانه در موزه کلیسای وانگ در جلفای اصفهان نگهداری می‌شود. اما نخستین کتاب زبان و الفبای فارسی در ایران رساله فتح نامه است به قلم میرزا ابوالقاسم قائم مقام فراهانی (۱۳۹۳ – ۱۲۵۱ مهی) که به سال ۱۲۳۳ مهی در تبریز منتشر شده است.
نشر برسم، تحریری یگانه از زندگی حضرت عیسی را که در واقع نخستین کتاب فارسی منتشر شده در لیدن هلند به شمار می‌رود را در اختیار علاقمندان گذاشته است. در آغاز کتاب سخن ناشر را می‌خوانیم که به معرفی «داستان مسیح» پرداخته است. ناشر درباره کتاب پیش رو می گوید: این کتاب از چند جهت دارای ارزش است. نخست اینکه اولین کتاب فارسی است که در سال ۱۶۳۹ یعنی در اوایل قرن هفدهم در لیدن هلند به چاپ رسید و چنانچه این تاریخ را با تاریخ هجری مقایسه کنیم آنگاه اهمیت آن آشکارتر می گردد.
دیگر اینکه در این کتاب در مقابل متن فارسی برابر نهاد لاتین آن دیده می‌شود. این امر خود در مطالعه تطبیقی دو زبانه اهمیت ویژه‌ای دارد. سوم این که متن فارسی آن از جهت تعلق به قرن یازدهم هجری از یک سو و نیز صورت های گویشی به کار رفته در متن فارسی از سوی مترجم، از سوی دیگر خود مزیت دیگری به شمار می‌رود. چهارم اینکه در پیوست این کتاب رساله‌ای در دستور زبان فارسی قرار گرفته است که دارای اهمیت ویژه‌ای است و در واقع این نخستین کوشش در ساخت زبان فارسی در اروپا به شمار می‌رود. سرانجام اینکه خواننده پژوهشگر با تحریر دیگری از زندگی و داستان مسیح آشنا می شود. به هر حال نشر برسم امید دارد که در این مسیر گام مفیدی برداشته باشد.
روایت داستان مسیح چیست؟
کتاب داستان مسیح در ۸۷۸ رویه در سه بخش مستقل است. بخش های اول و دوم به دو زبان فارسی و لاتین است. صفحات لاتین و فارسی دو به دو قرار گرفته اند. از این رو کتاب به سبک و سیاق کتاب های اروپایی از چپ به راست صفحه آرایی و شماره گذاری شده است که در این متن برابر قاعده کتاب‌های فارسی تغییر کرده است. بخش نخست کتاب داستان مسیح اما آلوده است که به شرح زندگی حضرت عیسی اختصاص دارد.
این کتاب ۶۴۰ صفحه دارد. بخش دوم داستان سن بیدرو (اپیدرو) اما آلوده، زندگینامه پیتر قدیس یا همان حواری (درگذشت ۲۳۶۷) حضرت عیسی است. شاگرد و حواری حضرت عیسی که هنگام دستگیری عیسی در دفاع از او شمشیر کشید ولی همان شب منکر شناسایی عیسی و پیروی از وی گردید. بار دیگر پس از قیام عیسی، پطرس محبت خود را به وی اقرار کرد و مسیح وی را مامور شبانی گوسفندان خود یعنی هدایت مسیحیان کرد. این کتاب ۱۴۳ صفحه است.
بخش سوم با عنوان عنصرهای زبان فارسی در ۸۹۵ رویه، یکی از نخستین دستور هایی است که برای زبان فارسی در تاریخ زبان فارسی تالیف شده است. این نکته را باید یادآور شد که کتاب عنصرهای زبان فارسی سالها پیش از نگارش دو کتاب داستان مسیح و داستان سن بیدرو تالیف و منتشر شده بود. در سال ۱۹۳۹ میلادی کتاب عنصرهای زبان فارسی همراه با دو کتاب دیگر یک مجلد با هم منتشر شدند.
نویسنده بخش های اول و دوم کتاب هیرونیموس خاویر است. او یک مبلغ مسیحی مقیم هندوستان و شاید برادرزاده فرانسیس خاویر که عمری را بر سر تبلیغ مسیحیت در هند و شرق آسیا گذراند و آرامگاهش در نزدیکی دهی است. نویسنده بخش سوم لودویکو دو دیو است. دیو از زبان شناسان برجسته روزگار خود بود. از او چند کتاب باقی است، دستور زبان عربی و دستور زبان فارسی. متن اصلی کتاب عنصرهای زبان فارسی، زبان لاتین است و مثال ها و مصداق ها به زبان فارسی است. دیو در ترجمه کتاب داستان و مسیح و داستان سن بیدرو نیز نقش داشته است.
معرفی کتاب با مقدمه نویسی سعید عریان متخصص حوزه زبان پهلوی متن‌ها، فارسی باستان دستور و نورالله مرادی پژوهشگر حوزه کتابداری و اطلاع رسانی همراه است.
نشر برسم در چاپ نخست، داستان مسیح را با تیراژ ۳۰۰ نسخه، پاییز ۱۴۰۰ منتشر کرد.
انتهای پیام
منبع: امرداد
