بازدیدها: 4
هلندی‌‌ها که برای مدیریت بهتر بر مسلمانان این منطقه، به تقویت جریانهای سنی پرداختند، با ترویج مذهب شافعی سعی در محدود کردن تأثیرات شیعی داشتند. این سیاست هلند، باعث کاهش نفوذ شیعه در بسیاری از مناطق اندونزی شد و شیعیان به عنوان اقلیت کوچکی در میان اکثریت سنی به حاشیه رانده شدند.
اندونزی به عنوان پرجمعیت‌ترین کشور مسلمان جهان با اکثریت اهل سنت، همواره به عنوان یکی از نمونه‌های برجسته همزیستی مسالمت‌آمیز میان ادیان و مذاهب مختلف شناخته میشود. با این حال، حضور اقلیتهای مذهبی، از جمله شیعیان، در این کشور گاهی با چالش‌های سیاسی، مذهبی و اجتماعی همراه بوده است.
در همین راستا، جمهوری اسلامی ایران به عنوان مهم‌ترین کشور شیعه مذهب در جهان، نقش برجسته‌ای در شکل‌‌دهی به نگرش‌های مذهبی و سیاسی کشورهای مسلمان از جمله اندونزی داشته است.
در این مقاله به بررسی عمیق‌تری از تأثیرات تاریخی، فرهنگی، اجتماعی و سیاسی شیعه و جمهوری اسلامی ایران بر اندونزی پرداخته شده و عوامل مؤثر بر نگرش مردم و دولتمردان اندونزی نسبت به این مذهب و کشور مورد تحلیل قرار گرفته است.
پیشینه حضور شیعه در اندونزی
حضور شیعه در اندونزی ریشه در تاریخ اسلام در این کشور دارد و به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد. نخستین ورود آموزههای شیعی به اندونزی از طریق تجار و مبلغان ایرانی و یمنی بوده است که در قرون گذشته به سواحل این کشور، به ویژه آچه و سوماترا، سفر می‌کردند. آموزههای شیعی در این مناطق تأثیرات فرهنگی و مذهبی عمیقی برجای گذاشت و در برخی از مراسم مذهبی و سنتی منطقه، به ویژه در عاشورا، نمود پیدا کرده است.
مراسم عاشورا در اندونزی، به‌ویژه در منطقه بنکولو، همچنان به عنوان یکی از سنت‌های قدیمی با نام تابوت برگزار میشود. این مراسم یادآور حوادث کربلا و شهادت حضرت امام حسین(ع) است. به‌رغم حاکمیت سنتی اهل سنت در اندونزی، این مراسم به عنوان بخشی از میراث فرهنگی و مذهبی کشور حفظ شده و نشان از حضور طولانی مدت تأثیرات شیعه در اندونزی دارد.
نفوذ استعمار هلند و محدود شدن شیعه
با ورود استعمار هلند به اندونزی در قرن‌‌های ۱۷ و ۱۸، حضور شیعه در این کشور تحت تأثیر قرار گرفت. هلندی‌‌ها که برای مدیریت بهتر بر مسلمانان این منطقه، به تقویت جریانهای سنی پرداختند، با ترویج مذهب شافعی سعی در محدود کردن تأثیرات شیعی داشتند. این سیاست هلند، باعث کاهش نفوذ شیعه در بسیاری از مناطق اندونزی شد و شیعیان به عنوان اقلیت کوچکی در میان اکثریت سنی به حاشیه رانده شدند.
استعمارگران هلندی از طریق همکاری با علمای سنی و نهادهای مذهبی محلی، تلاش کردند تا از رواج شیعه جلوگیری کنند و اسلام را به عنوان ابزاری برای تقویت کنترل استعماری خود به کار گیرند.
تأثیر انقلاب اسلامی ایران بر اندونزی
وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال ۱۹۷۹ به رهبری امام خمینی(ره)، نقطه عطفی در تاریخ معاصر جهان اسلام و اندونزی بود. انقلاب اسلامی با شعارهای عدالت‌خواهانه، بازگشت به اصول اسلام و مبارزه با استکبار، الهام‌بخش بسیاری از جنبش‌های اسلامی در سراسر جهان از جمله اندونزی شد. امام خمینی(ره) به عنوان نماد ایستادگی در برابر ظلم و استبداد، برای بسیاری از مسلمانان اندونزی الگو شد و آموزههای او به‌ویژه در میان روشنفکران اسلامی و دانشجویان این کشور تأثیرات عمیقی بر جای گذاشت. انقلاب ایران توجه جریانهای دانشجویی اسلامی در اندونزی مانند جنبش دانشجویان مسلمان اندونزی(HMI) و سازمان محمدیه را جلب کرد.
این جریان‌‌ها که به دنبال اصلاحات اجتماعی و بازگشت به اصول اسلام بودند، با ایده‌های انقلابی ایران هم‌راستا شدند. در دهه‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۰، تعداد زیادی از دانشجویان و علمای اندونزیایی برای تحصیل به ایران سفر کردند و پس از بازگشت به اندونزی، به ترویج آموزههای شیعی و اندیشه‌های انقلاب اسلامی پرداختند. این دانشجویان، که تحت تأثیر فرهنگ ایرانی و آموزههای امام خمینی قرار گرفته بودند، نقش مهمی در انتقال دانش و افزایش آگاهی عمومی نسبت به شیعه ایفا کردند.
همکاریهای اقتصادی و فرهنگی میان ایران و اندونزی
پس از انقلاب اسلامی، روابط دیپلماتیک و اقتصادی میان جمهوری اسلامی ایران و اندونزی ادامه یافت و حتی گسترش پیدا کرد. ایران و اندونزی به عنوان دو کشور مسلمان، همواره به دنبال همکاریهای گسترده در زمینههای مختلف بوده‌اند. از جمله مهم‌ترین زمینههای همکاری دو کشور، در نفت و گاز است.
ایران به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان نفت در جهان، به تأمین نیازهای انرژی اندونزی کمک کرده و روابط اقتصادی مهمی در این حوزه شکل گرفته است. در کنار همکاریهای اقتصادی، روابط علمی و فرهنگی نیز میان ایران و اندونزی گسترش یافته است. نهادهای فرهنگی ایران در اندونزی فعالیتهای فرهنگی و آموزشی متعددی برگزار می‌کنند. این نهادها با هدف ترویج فرهنگ شیعی و ارتقای آگاهی مذهبی، به معرفی آموزههای شیعه و فرهنگ ایرانی در میان مردم اندونزی می‌پردازند.
از طرف دیگر، همکاریهای علمی بین دانشگاه‌های ایران و اندونزی از طریق تبادل استادان و دانشجویان ادامه داشته و این ارتباطات به تقویت پیوندهای فرهنگی میان دو کشور کمک کرده است.
نگرش مردم اندونزی نسبت به شیعه و جمهوری اسلامی ایران
نگرش مردم اندونزی نسبت به شیعه و جمهوری اسلامی ایران به شدت متنوع است و به عوامل مختلفی مانند مذهب، موقعیت جغرافیایی و نفوذ رسانه‌های محلی بستگی دارد. در حالی که اکثریت مردم اندونزی پیرو مذهب شافعی هستند و در بسیاری از موارد با آموزههای شیعی آشنایی کافی ندارند، دیدگاه‌ها در مورد شیعه از مثبت تا منفی متغیر است. برخی از مردم اندونزی، به‌ویژه نخبگان و روشنفکران اسلامی، تحت تأثیر انقلاب اسلامی ایران و آموزههای امام خمینی، دیدگاه مثبتی نسبت به شیعه و جمهوری اسلامی دارند.
آن‌ها انقلاب ایران را به عنوان یک الگوی موفق برای مبارزه با ظلم و ایجاد عدالت اجتماعی می‌نگرند. با این حال، برخی دیگر از مردم اندونزی، به‌ویژه در مناطق روستایی و تحت نفوذ گروههای مذهبی محافظه‌کار، دیدگاههای منفی نسبت به شیعه دارند. این دیدگاه‌ها اغلب تحت تأثیر تبلیغات منفی و اطلاعات نادرستی است که توسط گروههای افراطی مذهبی مانند جبهه مدافعان اسلام(FPI) منتشر میشود. این گروه‌ها با استفاده از رسانه‌های اجتماعی و تبلیغات مذهبی، به تحریک احساسات ضد شیعی پرداخته و در برخی موارد به درگیریهای مذهبی دامن زده‌اند. این درگیریها به‌ویژه در مناطقی مانند جاوه غربی و سوماترای غربی مشاهده شده است، جایی که شیعیان تحت فشار قرار گرفته و مجبور به ترک محل سکونت خود شده‌اند.
تنشهای مذهبی و تبلیغات ضد شیعه
درسال‌های اخیر، با رشد گروههای افراطی مذهبی دراندونزی، تنشهای مذهبی میان سنی‌ها و شیعیان افزایش یافته است. این گروههای افراطی مانند FPI با تبلیغات گسترده علیه شیعه، به تشدید اختلافات مذهبی در جامعه اندونزی پرداخته‌اند. آن‌ها از رسانه‌های اجتماعی به عنوان ابزار اصلی برای انتشار اطلاعات نادرست درباره شیعه و جمهوری اسلامی ایران استفاده کرده و تلاش کرده‌اند تا شیعه را به عنوان یک تهدید مذهبی معرفی کنند. این تبلیغات منفی منجر به افزایش شکاف میان سنی‌ها و شیعیان شده و در برخی مناطق منجر به خشونت و درگیریهای مذهبی شده است.
در برخی از این مناطق، شیعیان با تبعیض‌های اجتماعی و اقتصادی مواجه شده‌اند و مجبور به ترک خانه‌ها و محل سکونت خود شده‌اند. این درگیریها باعث شده تا نگرانی‌های بین‌المللی درباره وضعیت اقلیتهای مذهبی در اندونزی افزایش یابد. نهادهای حقوق بشری نیز بارها درباره وضعیت نگران‌کننده شیعیان در اندونزی هشدار داده‌اند و از دولت این کشور خواسته‌اند تا از حقوق اقلیتهای مذهبی حفاظت کند.
واکنش دولت اندونزی و نهادهای مذهبی
دولت اندونزی تلاش کرده است تا با ترویج آزادی مذهبی و پلورالیسم مذهبی، از بروز تنشهای مذهبی جلوگیری کند. قانون اساسی اندونزی تضمین‌کننده آزادی مذهبی است و دولت تلاش کرده تا از حقوق اقلیتهای مذهبی از جمله شیعیان دفاع کند. با این حال، در برخی مناطق تحت نفوذ گروههای افراطی، دولت با چالش‌هایی در اجرای این سیاست‌ها روبه‌رو بوده است. در مواردی که خشونت‌‌های مذهبی علیه شیعیان رخ داده، دولت اندونزی به اقدامات قانونی علیه عاملان خشونت دست زده، اما نفوذ گروههای افراطی مانع از اجرای کامل این اقدامات شده است.
نهادهای مذهبی بزرگ اندونزی مانند نهضت العلما(NU) و محمدیه نیز به‌طور فعال در ترویج همزیستی مذهبی و تسامح مشارکت داشته‌اند. این نهادها تلاش کرده‌اند تا از تنشهای مذهبی جلوگیری کنند و پیروان خود را به همزیستی مسالمت‌آمیز با شیعیان و دیگر اقلیتهای مذهبی تشویق کنند. با وجود این تلاش‌ها، در مناطقی که تحت نفوذ گروههای افراطی قرار دارند، تأثیرگذاری این نهادها محدود شده است.
جمع‌بندی و نتیجه‌گیری
نگرش مردم و دولتمردان اندونزی نسبت به شیعه و ایران، ترکیبی از دیدگاههای مختلف است. در حالی که دولت اندونزی به دنبال حفظ روابط متعادل دیپلماتیک و اقتصادی با ایران است و نهادهای مذهبی بزرگ نیز به ترویج تسامح مذهبی پرداخته‌اند، تبلیغات منفی و فعالیتهای گروههای افراطی مذهبی باعث ایجاد تنشهای مذهبی در برخی مناطق شده است. با این حال، تلاش‌‌های دولت و نهادهای مذهبی برای کاهش تنش‌‌ها و ترویج همزیستی مذهبی همچنان ادامه دارد. روابط اقتصادی و فرهنگی میان ایران و اندونزی نیز به عنوان زمینه‌ای برای تقویت پیوندهای دو کشور و کاهش اختلافات مذهبی در آینده نقش مهمی ایفا می‌کند.
انتهای پیام
منبع : ایکنا
