بازدیدها: 25
قرة العین، اولین زنی که در ایران بی حجاب شد
بی شک، قرة العین نامی است که در وقایع گوناگون تاریخ بابیت و بهائیت، بسیار به چشم می خورد. قرة العین، اولین زنی که در ایران بی حجاب شد، همان کسی است که در ماجرای بدشت، اعلام کننده نسخ اسلام و شریعت آن بود. از این رو لازم است که توضیحی کوتاه در رابطه با زندگی وی ذکر گردد و مشخص شود که این زن کیست؟
شرح حال قرة العین، زنی که بی حجاب شد!
فاطمه، معروف به زرین تاج و ملقب به زکیه و طاهره، در سال 1230 هجری قمری در خانواده ای دانشمند و روحانی متولد شد. بابیان به دلیل حسن و جمالش، در ابتدا او را «بدر الدجی» و «شمس الضحی» لقب دادند و در نهایت وی را قرة العین نامیدند.
پدر فاطمه، ملا محمدصالح برغانی در مقام اجتهاد و عموی بزرگش ملا محمدتقی برغانی مجتهد، امام جمعه، رئیس حوزه علمیه قزوین و ملقب به «شهید ثالث» بود. همچنین، مادرش، عمه اش ماه شرف خانم، دختر عمویش ام کلثوم برغانی و خواهرش ربابه از زنان دانشمند و باتقوای قزوین به شمار می رفتند.
اما عموی کوچک وی، ملا محمدعلی برغانی که او نیز از جمله مجتهدین قزوین بود، شاگرد و از طرفداران سرسخت شیخ احمد احسایی، مؤسس فرقه به شمار می آمد.
پدر و عموهای فاطمه در همسایگی خود دو مدرسه تأسیس کردند. یکی از این مدارس برای آموزش طلاب و یکی دیگر برای مباحثات بین عموها و فرزندان ایشان بود. از این رو، قرة العین از کودکی به فراگیری علوم اسلامی پرداخت و در مباحثات پدر و عموهایش شرکت می کرد. وی طبع شعری قوی نیز داشت و از این رو اشعاری از او به جا مانده است.
عمویش ملا محمدتقی که مراتب فضل و کمال او را دید، وی را به عقد فرزندنش ملا محمد در آورد که فاطمه از او صاحب دو پسر و یک دختر شد.
آشنایی قرة العین با شیخیه
در آن زمان، بازار جدال بین فرقه شیخیه یعنی شیخ احمد احسایی و پیروانش با شیعیان بسیار داغ بود. ملا محمدتقی برغانی، از مخالفان سرسخت شیخیه به شمار می آمد. پدر قرة العین نیز در ابتدا آشکارا با آنان مخالفت می کرد، ولی کم کم در مقابل شان سکوت نمود. در این میان اما ملا محمدعلی، عموی کوچک قرة العین از جمله حامیان و شاگردان شیخ احمد احسایی بود. بنابراین، فاطمه یا به واسطه ایشان و یا پسر خاله اش ملا جواد با عقاید شیخیه آشنا شد و شروع به مکاتبه با سید کاظم رشتی، شاگرد شیخ احمد احسایی نمود. همین نامه ها بود که شگفتی سید کاظم را برانگیخت و سبب شد تا فاطمه را « قرة العین و فرح الفؤاد» بنامد.
قرة العین پس از آشنایی با این فرقه، با وجود این که سه فرزند داشت، همسر و فرزندانش را رها نمود و به شوق دیدار سید کاظم رشتی که پس از شیخ احمد احسایی جانشین وی شده بود عازم کربلا شد. اما زمانی که قرة العین به کربلا رسید، سید کاظم رشتی از دنیا رفته بود (1259 هجری قمری). بنابراین قرة العین مدتی در آن جا نزد همسر وی به درس و بحث پرداخت و بساط شیخیه را با رفع اشکالات دینی پیروان سید کاظم رشتی نگه داشت. در این زمان، وی در پس پرده می نشست و سؤالات افراد را پاسخ می گفت.
آشنایی قرة العین با علی محمد شیرازی
سید کاظم رشتی، ظهور امام دوازدهم (عج) را بسیار نزدیک می دانست. بنابراین، پس از وفات وی، شاگردانش برای یافتن «شخص مقصود» یا به اصطلاح آنان «خورشید حقیقت» شروع به جستجو در سرتاسر ایران کردند.
در این زمان بود که یکی از شاگردان سید کاظم رشتی به نام علی محمد شیرازی، ادعای ذکریت (علم تأویل و تفسیر قرآن) و سپس بابیت (واسطه بین امام غائب و مردم) کرد. بنابراین، برخی از شاگردان سید کاظم رشتی، از جمله ملا حسین بشرویه ای به وی گرویدند.
از آن جا که پیش از آن، قرة العین در یکی از نامه هایش از وی خواسته بود که در صورت یافتن خورشید حقیقت، او را خبر کند، ملا حسین نامه را به باب نشان داد و او نیز فاطمه را در شمار «حروف حی» قرار داد. بر اساس حروف ابجد، حرف «ح» معادل عدد 8 و حرف «ی» معادل 10 است. در نتیجه مجموع آن ها 18 می شود. از این رو باب، قرة العین را در زمره یکی از هجده نفری قرار داد که زودتر از دیگران به وی گرویدند.
ادامه دارد….
موضوعات مرتبط:
قره العین، اولین زنی که در ایران بی حجاب شد (بخش دوم)
قره العین، اولین زنی که در ایران بی حجاب شد (بخش سوم)
قره العین، اولین زنی که در ایران بی حجاب شد (بخش چهارم)
منابع:
- بورونی، ع. (1379)، تاریخچه پیدایش بابیت و بهائیت، حوزه اصفهان، شماره دوم، ص 157-178
- عبدیایی، ن. (1388)، نقش و جایگاه قرة العین در فرقه بابیه، انتظار زمستان، شماره سی و یکم
- پرهیزگار، م. ع.، موسوی نژاد، ع.، عشریه، ر. (1396)، پیشینه شناسی و نقد ادعاهای سران بهائیت درباره نَسخ شریعت اسلام در فتنه بدشت، فصلنامه علمی پژوهشی تاریخ اسلام، سال هجدهم، شماره دوم، پیاپی 70، ص 259-288
- زنان در تاریخ معاصر، قرة العین، نشریه حوراء، 1382، شماره یکم
- همایون، ع. (1393)، فاجعه بدشت در عصر بابیه، پژوهشکده باقرالعلوم علیه السلام
- علامه مصطفوی، ح. (1386)، محاکمه و بررسی در تاریخ و عقائد و احکام باب و بهاء، ج 1، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، تهران، لندن، قاهره
نویسنده: زهرا کامکار
