بازدیدها: 2

 

نقش شاپور ریپورتر زرتشتی در حکومت پهلوی

 

کشورهای استعمارگر اگر چه خسارات فراوانی را به این مرز و بوم تحمیل کرده اند، اما در نهایت، خوب یا بد، با این کار به دنبال خدمت به سرزمین خود بوده اند. حال آن که همیشه و در کشاکش وقایع تاریخ ساز، افرادی بوده اند که درست در نقطه مقابل، تمام تلاش خود را در جهت ویرانی مملکت خویش به کار می بستند. شاپور ریپورتر زرتشتی و پدرش اردشیر، تنها یکی از هزاران نمونه از این دست اشخاص هستند.

 

 

نقش شاپور ریپورتر زرتشتی در کودتای 28 مرداد 1332

 

کودتای 28 مرداد 1332 هجری شمسی که آمریکا از آن با اسم «عملیات تی پی آژاکس» و انگلیسی ها با «عملیات چکمه» نام می بردند، یکی از دردناک ترین وقایعی بود که بیگانگان با همکاری عوامل بومی شان، بر علیه ملت ایران رقم زدند.

بریتانیا پس از ملی شدن صنعت نفت ایران، یکی از مهم ترین منابع عمده ارزی خود را از دست داد. پس از آن، تلاش کرد تا با اعمال فشارهای متعدد بر دولت مصدق و مردم سرزمین پهناور ایران، آن ها را تسلیم نماید. بعد از این که انگلیسی ها در نیل به این هدف شکست خوردند، تصمیم گرفتند تا با برپایی کودتا، دولت مصدق را سرنگون کنند. اما از سوی دیگر، پس از جنگ جهانی دوم، انگلیس، آلمان و فرانسه که پیش از آن، پیشتاز در قدرت بودند، تضعیف شدند و از این رو آمریکا تبدیل به قدرت اول شد. دلیل این امر هم این بود که کشور آمریکا در خلال جنگ جهانی دوم از میدان نبرد دور بود و نقطه امنی به حساب می آمد. این امر سبب شد تا کشورهای درگیر جنگ، ایالات متحده را مکانی امن برای در امام ماندن سرمایه های خود بدانند و ارز و طلای خود را به بانک های این کشور سرازیر کنند.

به هر ترتیب، همین مسئله باعث شد که انگلیس برای ایجاد کودتا در ایران، مجبور به جلب نظر آمریکایی ها باشد. دولت انگلیس نیز برای رسیدن به این هدف، بر نقطه ظعف ایالات متحده، انگشت گذاشت. این نقطه ضعف، چیزی نبود جز ترس آمریکا از کمونیسم. ریچارد کاتم در این رابطه می نویسد:

“احساس من در آن موقع این بود و هنوز هم هست که انگلیس از میزان ترس بیمارگونه آمریکاییان از کمونیسم آگاه بود…. انگلیسی‌ها زیرکانه از این ترس برای ترغیب ما به درگیر کردن خودمان در کودتا سوء استفاده کردند“. (1)

از این رو، آمریکایی ها که در آن زمان، هنوز سابقه استعماری در ایران نداشتند، تحت عنوان دفع خطر کمونیسم وارد این کشور شدند.

سند بیوگرافی شاپور ریپورتر زرتشتی که از سرویس جاسوسی انگلیس بدست آمده، اهمیت فراوانی دارد. مهم ترین اعتراف در این سند، نسبت دادن ماجرای کودتای 28 مرداد 1332 انگلیس به شاپور است. در این جنایت تاریخی علیه ملت ایران، کرمیت روزولت از طرف سازمان سیا و کریستوفر وودهاوس از سوی ام.آی.6 مأمور شدند تا این کودتا را صورت دهند. مسئولیت مستقیم این عملیات مشترک در ایران نیز بر عهده مأمور ارشد اطلاعاتی، شاپور ریپورتر زرتشتی بود.

 

در سند مربوط به بیوگرافی شاپور ریپورتر زرتشتی در سرویس اطلاعاتی می آید:

” در دوران بحران نفت و برای یک دوره سه ساله به وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا مأمور شد و در مقام مشاور سیاسی هندرسون، سفیر کبیر، خدمت کرد. او در تمامی دورانی که به سرنگونی مصدق انجامید، مسئولیت عملیات در صحنه را  بر عهده داشت. در این دوران، او همچنین در دانشکده سلطنتی  ستاد [دانشگاه جنگ]  در تهران تدریس می کرد و گزارش گر تایمز (لندن) یو اس ریپورت اند ورلد نیوز و سایر روزنامه ها بود. در پایان مأموریت او در سفارت ایالات متحد آمریکا، وزارت امور خارجه ایالات متحده به پاس خدمات درخشان آقای ریپورتر به اهداف مشترک [آمریکا و بریتانیا]، مقام عضویت دائمی وزارت امور خارجه و شهروندی ایالات متحده را به او اعطا کرد“. (2)

 

ادامه دارد…

 

موضوعات مرتبط:

نقش شاپور ریپورتر زرتشتی در حکومت پهلوی (بخش اول)

نقش شاپور ریپورتر زرتشتی در حکومت پهلوی (بخش دوم)

نگاهی به آموزه تثلیث (بخش اول)

نقش شاپور ریپورتر زرتشتی در حکومت پهلوی (بخش سوم)

نقش شاپور ریپورتر زرتشتی در حکومت پهلوی (بخش پنجم)

نگاهی به آموزه تثلیث (بخش اول)

نقش شاپور ریپورتر زرتشتی در حکومت پهلوی (بخش ششم)

نقش شاپور ریپورتر زرتشتی در حکومت پهلوی (بخش هفتم)

 

پی نوشت ها:

1) لپینگ، بریان (1365)، سقوط امپراطوری انگلیس و دولت دکتر مصدق، عنایت، محمود (مترجم)، تهران، کتاب سرا، ص۵۶.

2) فرهمند، ج. (1383)، مردی که زیاد می دانست؛ اسنادی از شاپور ریپورتر مأمور اطلاعاتی و دلال اقتصادی بریتانیا در ایران، تاریخ معاصر ایران، سال هشتم، شماره بیست و نهم، ص 243-302.

 

منابع:

• شهبازی، ع. (1381)، سر شاپور ریپورتر و کودتای 28 مرداد 1332، تاریخ معاصر ایران، سال ششم، شماره بیست و سوم، ص 103-204
• فرهمند، ج. (1383)، مردی که زیاد می دانست؛ اسنادی از شاپور ریپورتر مأمور اطلاعاتی و دلال اقتصادی بریتانیا در ایران، تاریخ معاصر ایران، سال هشتم، شماره بیست و نهم، ص 243-302
• آبادیان، ح. (1383)، ریپورترها و تحولات تاریخ معاصر ایران، فصل نامه مطالعات تاریخی، شماره دوم، ص 139-194
• دادبخش، م.، مفتخری، ح. (1398)، واکاوی دلایل و پیامدهای ارتباط میان زرتشتیان ایران و جامعه بهائیت در دوره قاجار، معرفت ادیان، سال دوازدهم، شماره دوم، پیاپی 46، ص 71-87
• حاجی اکبری، م. (1394)، پارسیان هند و حیات سیاسی اجتماعی زرتشتیان در عصر قاجار، تاریخ نامه خوارزمی، فصل نامه علمی تخصصی، سال دوم، ص 27-51

 

نویسنده: زهرا کامکار