بازدیدها: 12
حضرت فاطمه(س) در خطبه عیادت، با استنادات قرآنی از دنیایی بیزاری می‌جوید که زنان مهاجر و انصار برای خود ساختند و از امتحان بدی که مردان آنها پس دادند.
به گزارش فاران نیوز، حجت‌الاسلام علیرضا قبادی، جامعه‌شناس و کارشناس دین، به مناسبت ایام شهادت حضرت فاطمه(س) در یادداشتی به تشریح خطبه عیادت پرداختند.
تحلیل گفتمانی حاضر بر روی سه پایه استوار است. پایه نخست، مضمون خطبه یا کلام حضرت فاطمه(س) است، ضلع دیگر آن محتوای آیه مورد استناد و مقصود آیه در بافتار اصلی در قرآن کریم و ضلع پایانی آن پیوند و انسجام آیات استنادی با متن خطبه حضرت فاطمه(س) است. البته برای درک و تحلیل جامع‌تر استنادات و چرایی لحن گلایه‌آمیز و انتقادی خطبه، آگاهی از شرایط سیاسی، فرهنگی و تحولات دوران پس از وفات پیامبر خدا(ص) نیز ضرورت دارد. هر چند فقره اخیر از قلمرو تحلیل استناد خارج است اما فهم جامع خطبه را تسهیل می‌کند.
- مطالب مرتبط:
- خطابی از دل اندوهگین حضرت فاطمه (س) درخطبه فدکیه
- به دخترم فاطمه چیزی نگو! نامگذاری امام حسین علیه السلام
- فاطمه زهرا (س) محبوب‌ترین بانوی عالم نزد پیامبر(ص) در منابع اهل تسنّن
- فاطمه(س) اجازه قربانی شدن اسلام اصیل را نداد
همانگونه که اشاره شد اولین استناد در خطبه عیادت حضرت فاطمه(س)، بخشی از آیه ۸۰ سوره مائده است که در آن به زشتی اعمال(گروهی) و خشم خداوند نسبت به آنان تصریح شده است. قبل از آنکه این آیه را در بافتار قرآنی بررسی کنیم، به مضمون بخش نخست خطبه اشاره می‌کنیم: آن حضرت از دنیایی بیزاری می‌جوید که زنان مهاجر و انصار برای خود ساختند و از امتحان بدی که مردان مهاجر و انصار پس دادند، اعلام ناخشنودی می‌کند.
سپس با تشبیهاتی فصیح، تأسف عمیق خود را از وضعیتی که در جامعه پیش آمده بیان می‌کند. آنگاه به بخشی از آیه ۸۰ سوره مائده استناد می‌کند. آیه مزبور در بافتار قرآنی درباره ویژگی‌های اعتقادی و رفتاری برخی اهل کتاب و نتیجه رفتار آنها در آخرت سخن گفته است. این آیات به پیامبر(ص) می‌فرماید که به اهل کتاب بگوید که: «در دین غلو نکنند» و «از هوس‌های کسانی که پیش از آنها گمراه بودند و دیگران را گمراه کردند و از راه راست به کژی رفتند، پیروی نکنند».
سپس دلیل لعنت فرستادن کافران بنی‌اسرائیل را نافرمانی و تجاوزکاری آنان و همچنین نهی نکردن آنان یکدیگر را از کردار زشت ذکر می‌کند، سپس چنین اعمالی را سرزنش می‌کند و می‌فرماید بسیاری از آنان(نه همه) با کافران دوستی می‌ورزند، و «چه بد کرداری برای خود پیش فرستادند که خداوند بر آنان خشم آورده است و در عذاب ماندگار شوند» پس از آیه ۸۰ (آیه استنادی) نیز آمده است اگر به خدا و پیامبر و آنچه بر پیامبر نازل شده ایمان می‌آوردند، (کافران) را اولیاء نمی‌گرفتند؛ اما بسیاری از آنان(نه همه) بدکارانند.
چنانچه ملاحظه می‌فرمایید مهمترین مضمون آیه استناد شده در بافتار قرآنی رفتارهای انحرافی و گزینش سرپرستان ناشایست ذکر شده است که با محتوای بخش نخست خطبه، اتحاد مضمونی دارد. به عبارت دیگر حضرت با چنین استنادی از قرآن کریم درصدد است تا دلائل وضعیت پیش آمده و اسباب دوری از رحمت خداوند برای جامعه زمانه خویش را با آنچه در قرآن بیان شده، همانند معرفی کند.
افزون بر آنکه در آیات چنین رفتاری سرزنش شده است متوقف و محدود به زمان و دوره خاصی نیست. به نظر شما چه تحلیل دیگری می‌توان از استناد مزبور ارائه داد؟
انتهای پیام
منبع: ایکنا
