بازدیدها: 3
یک قرآن‌پژوه گفت: واژه «قربان» در عرفان فارسی و سرایشی که بزرگان اهل ادب در آداب صوفیانه به‌صورت نظم و نثر سروده‌اند، حاکی از این است که عید قربان اشاره به قربانی کردن نفس دارد.
به گزارش فاران نیوز، محمود مهدوی دامغانی، قرآن‌پژوه و مترجم قرآن کریم در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی با گرامیداشت فرارسیدن عید قربان اظهار کرد: واژه «قربان» به معنای نزدیک شدن به ذات حق‌تعالی است. هر عملی که ما را به ذات فرخنده الهی نزدیک کند، قربان تعبیر می‌شود. با توجه به اینکه در قرآن سه مرتبه واژه قربان در سوره‌های آل‌عمران(آیه ۱۸۳)، احقاف(آیه ۲۸) و سوره مائده(آیه ۲۷) بیان شده است و امیرالمؤمنین علی(ع) هم دو مرتبه واژه قربان را در نهج‌البلاغه بیان کرده‌اند، معنای نزدیکی به خداوند از واژه قربان در این تعابیر استنباط می‌شود.
امیرالمؤمنین(ع) فرموده است: «الصَّلَاةُ قُرْبَانُ كُلِّ تَقِيٍّ، وَ الْحَجُّ جِهَادُ كُلِّ ضَعِيفٍ، وَ لِكُلِّ شَيْءٍ زَكَاةٌ وَ زَكَاةُ الْبَدَنِ الصَّوْمُ الصِّيَامُ، وَ جِهَادُ الْمَرْأَةِ حُسْنُ التَّبَعُّلِ؛ نماز به منزله قربانى هر پرهيزگارى است و حج، جهاد هر ناتوانى است و هر چيز را زكاتى است و زكات بدن، روزه است و جهاد زن، نيكوداشتن شوى است.» بنابراین از واژه قربان برای تعبیر نزدیکی به قرب الهی استفاده شده است. در ایران و در زبان فارسی عید قربان برای روز دهم ماه ذی‌الحجه بیان شده است و در امور عبادی در راستای روز قربان اعمال ویژه‌ای نقل شده است که با انجام آن اعمال می‌توانیم به حق‌تعالی نزدیک‌تر شویم و در قرب الهی قدم برداریم. در زبان فارسی با افزودن حرف «ی» در ادامه کلمه قربان، قربانی را برای حیوانی انتخاب می‌کنیم که حلال‌گوشت و از خانواده شتران، گاوها و گوسفندها باشد. این امر را برای این انجام می‌دهیم که جانوری را در راه خداوند ذبح کنیم و به حق‌تعالی نزدیک شویم.
احکام کشتار حیوان حلال‌گوشت در مناسک حج در قرآن کریم مکرر ذکر و به‌صورت مفصل در سوره‌های «حج و واقعه» بیان شده است. خداوند در آیه ۲۸ سوره حج فرموده است: «لِيَشْهَدُوا مَنَافِعَ لَهُمْ وَيَذْكُرُوا اسْمَ اللَّهِ فِي أَيَّامٍ مَعْلُومَاتٍ عَلَىٰ مَا رَزَقَهُمْ مِنْ بَهِيمَةِ الْأَنْعَامِ ۖ فَكُلُوا مِنْهَا وَأَطْعِمُوا الْبَائِسَ الْفَقِيرَ؛ تا سودهايى را كه از آنِ آنهاست ببينند و نام خدا را در روزهايى معين به هنگام ذبح چهارپايانى كه خدا رزق آن‌ها ساخته، ياد كنند. پس از آن‌ها بخوريد و بينوايان فقير را نيز اطعام كنيد.» بنابراین در چنین آیه‌ای دستور داده شده است که حیوانی که قربانی می‌شود، بدون هیچ استثنائی به بینوایان و مسکینان اعطا شود و خود فرد هم از آن تناول کند. همچنین واژه قربان در عرفان فارسی و سرایشی که بزرگان اهل ادب در آداب صوفیانه به‌صورت نظم و نثر سروده‌اند، حاکی از این است که عید قربان اشاره به قربانی کردن نفس دارد.
آنچه که خداوند در قرآن برای عید قربان بیان کرده است، اختصاص دادن چیزی برای نزدیکی و تقرب به حضرت حق‌تعالی است. حال بهتر است که در کنار قربانی کردن حیوان، انسان نفس خود را هم آزمایش کند و برای نزدیکی به خداوند در این راستا قدم بردارد. همچنین خداوند اختصاص دادن وسیله‌ای برای تقرب به خویش را در میان دو پسر حضرت آدم در قرآن قرار داده است و به‌صورت مفصل در این خصوص در سوره «مائده» نکات ارزنده‌ای را بیان کرده است و در آیه ۲۷ این سوره فرموده است: «وَاتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ ابْنَيْ آدَمَ بِالْحَقِّ إِذْ قَرَّبَا قُرْبَانًا فَتُقُبِّلَ مِنْ أَحَدِهِمَا وَلَمْ يُتَقَبَّلْ مِنَ الْآخَرِ قَالَ لَأَقْتُلَنَّكَ ۖ قَالَ إِنَّمَا يَتَقَبَّلُ اللَّهُ مِنَ الْمُتَّقِينَ؛ و داستان دو پسر آدم را به درستى بر ايشان بخوان، هنگامى كه هر يک از آن دو، قربانی پيش داشتند. پس، از يكى از آن دو پذيرفته شد و از ديگرى پذيرفته نشد. قابيل گفت: حتماً تو را خواهم كشت. هابيل گفت: خدا فقط از تقواپيشگان مى‌پذيرد.»
مسئله قربانی کردن در راستای حضرت ابراهیم(ع) جلوه دیگری دارد و ابراهیم(ع) جلوه قربانی را در خصوص نیکوترین فرزند خود صورت داده است. اما خداوند در لحظه آخر این امر را متوقف می‌کند و خداوند در آیات ۱۰۲ تا ۱۰۷ سوره «صافات» این امر را به صورت مفصل توضیح داده است. همچنین مولوی در خصوص عید قربان سروده است:
چشم بگشا جان نگر کش سوی جانان میبرم/ پیش آن عید ازل جان بهر قربان میبرم
چون کبوترخانه جان‌ها از او معمور گشت/ پس چرا این زیره را من سوی کرمان میبرم
زانک هر چیزی به اصلش شاد و خندان می‌رود/ سوی اصل خویش جان را شاد و خندان میبرم
مسئله قربان و قربانی کردن در خصوص نفس تعبیر می‌شود و شعرای نامی به این موارد توجه ویژه‌ای کرده‌اند. بنابراین باید تلاش کنیم در این روز نفس خود را قربانی کنیم و به خداوند نزدیک شویم. سعدی در یکی از غزل‌های خود سروده است:
ما کشته نفسیم و بس آوخ که برآید/ از ما به قیامت که چرا نفس نکشتیم
افسوس بر این عمر گرانمایه که بگذشت/ ما از سر تقصیر و خطا درنگذشتیم
دنیا که در او مرد خدا گل نسرشته‌ست/ نامرد که ماییم چرا دل بسرشتیم
در قرآن این ایام فرخنده به لیالی ده‌گانه تعبیر شده است و خداوند این تعبیر را درآیات یک و دو سوره «فجر» بیان کرده و فرموده است: «وَالْفَجْرِ، سوگند به سپيده دم؛ وَلَيَالٍ عَشْرٍ، و به شب‌هاى ده‌گانه»، بنابراین امیدوار هستیم در این ایام بتوانیم قربانی خوبی برای خداوند انجام دهیم و در مسیر قرب الهی قدم برداریم.
انتهای پیام
منبع: ایکنا
