بازدیدها: 3

علی محمد شیرازی کیست؟ (بخش اول)

 

اهمیت و جذابیت مسئله غیبت امام دوازدهم (عج) سبب می شود تا توجه بسیاری به این موضوع معطوف گردد. در این میان اما برخی نیز تلاش می کنند تا با سوء استفاده از این امر، شهرت، قدرت و یا ثروتی برای خود دست و پا نمایند. یکی از این افراد، علی محمد شیرازی است. از این رو در این نوشتار به دنبال پاسخ به این پرسش هستیم که علی محمد شیرازی کیست؟

 

 

علی محمد شیرازی، مؤسس فرقه بابیت

 

میرزا علی محمد شیرازی، یکی از چهار جانشین خودخوانده سید کاظم رشتی (1) است. وی مؤسس فرقه بابیت می باشد که به عنوان یکی از انشعابات فرقه شیخیه به شمار می رود.

وی در سال 1235 هجری قمری در شیراز متولد شد. علی محمد در کودکی پدرش را از دست داد و به همین دلیل، تحت کفالت دایی اش قرار گرفت. سپس در کنار دایی خود به کسب و کار در «کمپانی ساسون» پرداخت. وظیفه او در ابتدای شروع کارش، «تریاک مالی» بود که کاری بسیار دشوار به حساب می آمد. علی محمد مجبور بود روزی ده ساعت در زیر آفتاب سوزان بوشهر و اغلب بر روی بام کاروان سراها به این کار بپردازد.

میرزا علی محمد پس از پنج سال تحصیل نزد شیخ محمد عابد که از شاگردان شیخ احمد احسایی و سید کاظم رشتی بود، راهی عراق شد. در کربلا، پای درس سید کاظم رشتی، از بزرگان فرقه شیخیه نشست و عقاید این فرقه را فراگرفت.

سال 1257 هجری قمری به شیراز بازگشت و به مطالعه و ریاضت های غیرشرعی صوفیانه پرداخت. از جمله ریاضت های او، ایستادن زیر آفتاب با سر برهنه، برای تسخیر خورشید بود.

 

وی پس از مرگ سید کاظم رشتی در سال 1260 هجری قمری، یعنی در سن 25 سالگی، ادعای جانشینی وی و ذکریت کرد. یک سال بعد نیز، ادعای بابیت، سال 1262، ادعای مهدویت، سال 1263، ادعای نبوت، سال 1264، ادعای ربوبیت و در نهایت در سال 1265 ادعای الوهیت نمود. اما عجیب اینجاست که با وجود تغییر مکرر در ادعاهای علی محمد شیرازی، نام فرقه او بر همان بابیت باقی مانده است.

 

پیروان بابیت و بهائیت، بر این عقیده اند که میرزا علی محمد شیرازی «علم لدنی» داشت و در این رابطه مبالغه ها می کنند. از این رو اندر احوالات باب می گویند:

“تا سید باب به محضر سید رشتی ورود فرمودند، با این که حضرت باب، جوانی بود بیست و چهار ساله و سید [رشتی]، مردی پنجاه ساله، این تاجری محقر و آن عالمی موقر، درس را احتراماً له موقوف نمود و توجه تلامیذ را به صحبت حضرت باب معطوف فرمود و در حین صحبت، چنان احترامات فائقه و تکریمات لائقه از مورود نسبت به وارد، ظاهر می شد، که همگی در شگفت و حیرت افتادند و مسائلی از آثار ظهور موعود در میان آوردند که پس از این مقدمات و بروز داعیه ایشان، همگی طلاب آن مسائل را راجع به سید باب دانسته و غرض سید کاظم رشتی از این مسائل و اذکار، آن بود که به طلاب بفهماند، حضرت باب، قائم موعود و مهدی منتظر است…“. (2)

 

 

توبه های باب

 

علی محمد شیرازی، دو بار از ادعاهای خویش توبه نمود.

دفعه اول در سال 1261 هجری قمری به دستور والی فارس بازداشت شد. حسین خان، والی فارس مجلسی با حضور علمای شیعه بر پا نمود. در این مجلس، باب از پاسخ به سؤالات، در می ماند. به همین دلیل، بالای منبر می رود و ضمن ابراز پشیمانی می گوید:

” لعنت خدا بر کسی که مرا وکیل امام غائب بداند. لعنت خدا بر کسی که مرا باب امام بداند…“. (اشراق خاوری، ص 141)

 

پس از آن، در سال 1363 هجری قمری و در زمان پادشاهی محمد شاه قاجار، علی محمد شیرازی را به تبریز می آورند. بار دیگر جلسه ای با حضور علمای شیعه برگزار می شود. در این مجلس نیز باب نمی تواند به سؤالات بزرگان دین پاسخ دهد. بنابراین، نامه ای به ناصرالدین شاه که در آن زمان ولیعهد بود می نویسد و در آن مجدداً ابراز پشیمانی می کند:

“در هرحال مستغفر و تائبم حضرت او را و‌ این بنده را مطلق علمی ‌نیست که منوط به ادعایی باشد. استغفرالله ربی و اتوب الیه من ان ینسب الی امر و بعضی مناجات و کلمات که از لسان جاری شده، دلیل بر هیچ امری نیست و مدعی نیابت خاصه حضرت حجت علیه السلام را محض ادعای مبطل است و‌این بنده را چنین ادعایی نبوده و نه ادعای دیگر. مستدعی از الطاف حضرت شاهنشاهی و آن حضرت چنان است که ‌این دعاگو را با لطافت عنایات و بسط رافت و رحمت خود سرافراز فرمایید“.

 

ادامه دارد…

 

 

 

موضوعات مرتبط:

علی محمد شیرازی کیست؟ (بخش دوم)

 

 

 

پی نوشت ها:

1) سید کاظم رشتی، جانشین شیخ احمد احسایی مؤسس فرقه شیخیه است. از آن جا که وی پیش از مرگ خویش، جانشینی برای خود انتخاب نکرد، چهار نفر، ادعای جانشینی وی را نمودند. یکی از این چهار تن، علی محمد شیرازی است. هر کدام از این چهار نفر، انشعاباتی در فرقه شیخیه بوجود آوردند.

2) کتاب رهبران و رهروان در تاریخ ادیان، نویسنده اسدالله فاضل مازندرانی، ج 2، ص 28-31

 

 

منابع:

• علامه مصطفوی، ح. (1386)، محاکمه و بررسی در تاریخ و عقائد و احکام باب و بهاء، ج 1، مرکز نشر آثار علامه مصطفوی، تهران، لندن، قاهره، ص 31-35
• غفاری هشجین، ز.، کشاورز شکری، ع.، اکار، ح. (1390)، چرایی فرقه بودن بهائیت، معرفت ادیان، سال دوم، شماره دوم، ص 43-64
• خسروپناه، ع. (1388)، سیر انتقادی در تاریخ و باورهای بهائیت، کتاب نقد، سال یازدهم، شماره پنجاه و دو و پنجاه و سه، ص 13-60
• رضائیان فیروز آبادی، م. (1386)، فرهنگ پویا، شماره هفتم، ص 1-5
• بارسقیان، س. (1386)، ناصرالدین شاه و فرقه بابیت: از مباحثه تا سرکوب، شهروند، شماره بیستم

 

نویسنده: زهرا کامکار